Dünyanın En Geniş Sulama Sistemi
Kuzey Afrika'da Mısır, Cezayir ve Libya arasında, Nil vadisinin dışında ölümün kol gezdiği ıssız kumlar ve kayalık çöllerden oluşan uçsuz bucaksız düzlükler bulunur. Yaşam ve ölüm arasında küçük vahalar vardır bu düzlüklerde. Fakat biraz derine, kumların altına indiğinizde üzerindeki fakirliğe inat su düzlükleri uzanır kumların altında.
Sahara'nın altında 3 büyük akifer, suya doymuş kumtaşı ve kireçtaşı plakaları arasında uzanır. Bu akiferlerden en doğuda bulunanı, bütün Mısır'ı, batı Nil'i, doğu Libya'yı, kuzey Çad ve Sudan'ı kapsayan 2 milyon kilometre karelik bir alana yayılır ve 375.000 kilometre küp suyu içerisinde muhafaza eder ki bu dünyanın en uzun nehirlerinden olan Nil Nehri'nin 3750 yıl boyunca akmasıyla ortaya çıkacak su miktarına eşit. İşte buraya Nubian Kumtaşı Akifer Sistemi (Nubian Sandstone Aquifer System) adı verilmiş ve ilerleyen zamanlarda izotop hidroloji alanında çalışmalar yapan bilim adamlarının çalışma yeri olmuş.
İzotop hidroloji, kısaca suyu oluşturan atomlar (oksijen, hidrojen) üzerinde çalışan ve bu atomlar arasına karbon ve nitrojen atomlarını da ekleyerek, yağmur olarak dünyaya düşen ilk damlanın nasıl oluştuğu sorusuna cevaplar arayan bir bilim dalı. Nubian Akiferi'nde bulunan bazı suların 1 milyon yaşında olduğu düşünülmekte. Fakat yeryüzüne M.Ö. 50.000 ila 20.000 yıl önce düştükleri kabul edilmekte. Bu sürenin sonunda da bölge yavaş yavaş çölleşmeye sular da yer altına inmeye başlar. M.Ö. 20.000 ila 12.000 yılları arasında hızlı bir kuraklaşma yaşanır ve bu sırada çok az su sisteme karışır. Yeryüzünün altında uzanan bu suya 'fosil suyu' adı veriliyor ve hiçbir zaman olduğu yerden başka bir yere akmamış, kullanılmamış, yer değiştirmemiş kabul ediliyor.
Nubian Akiferi 4 ülke arasında uzanıyor. Bunlardan Libya ve Mısır bu suyu kullanmak için büyük bir su pompalama projesi başlattılar. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) suyun adil kullanımını sağlamak üzere bu 4 ülkeyi biraraya getirmek ve bu projeye dahil olmalarını sağlamaya çalışıyor.
Nubian Akiferi'ni ilk kullanan Libya olmuş. 1953 yılında yapılan petrol sondajları sırasında ortaya çıkarılmış bu devasa taze su kaynağı. Proje 1984 yılında başlamış. 4 safhaya ayrılmış. Birinci safha 85 milyon metreküplük kazı işi 1991'de başlamış, ikinci safha ilk suyun Tripoli'ye verilmesi işi 1996'da başlamış. Proje dizaynı Brown&Root ve Price Brothers şirketlerine ait. İlk safhaların yapımını Dong Ah adlı Koreli şirket üstlenmiş. Şu anki yüklenici ise Al Nahr Company Ltd. Proje devasa bir maliyete sahip. Tam 25 milyar Amerikan Doları ve Libya bu parayı sadece kendi öz kaynaklarıyla finanse etmiş. Guinness Rekorlar Kitabı projeyi 2008'de 'Dünyanın En Geniş Sulama Sistemi' olarak ilan etti.
Şu anda sistem aktif ve büyük çöl düzlüklerini sulamada kullanılıyor. Aşağıdaki resimlerde 'merkezi sulama' (Centre-point irrigation) sistemiyle sulanan tarlaları görebilirsiniz.
Yuvarlak dairelerin herbiri 1000 dönüm olacak şekilde ayarlanıyor.
