TARIM DÜNYASINDAN / Ali Ekber YILDIRIM
Çiftçilerin belini büken iki temel girdi var. Birisi mazot, diğeri gübre. Her ikisinde de Türkiye dışa bağımlı. Mazotun fiyatı otomatiğe bağlandı. Petrolün fiyatı arttıkça veya akaryakıt ürünlerinin üzerine bindirilen vergiler arttıkça çiftçinin kullandığı mazotun fiyatı da artıyor.
Gübrede ise, ekim zamanı geldi, fiyat fırladı. Yıllardır oynanan oyun bu sene de sahneleniyor. Çiftçinin en çok ihtiyaç duyduğu ekim döneminde gübre fiyatı artırılıyor.
Sadece son üç ayda gübre fiyatı ne kadar arttı?
Gübre fiyatları ile ilgili Adana Tahıl Üreticileri Birliği Başkanı Nur Özkan, önemli bir çalışma yaptı. Bu çalışmayı bir mektupla Başbakan Recep Tayip Erdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve diğer bakanlara, milletvekillerine gönderdi.
Nur Özkan mektubunda özetle şu bilgilere yer verdi: 'Bilindiği gibi bu günler toprakla gübrenin buluştuğu zaman, yani Türk çiftçisinin seferberliğe çıktığı dönemdir. Çiftçi üretmenin heyecanını yaşaması gerekirken o heyecan elinden alınıp; umutsuzluğa, bezginliğe itilmiştir. Dünyadaki rakiplerine göre üretim girdi maliyetlerinin (mazot, gübre, tohum vs) altında zaten ezilen üretici, en önemli girdi maliyeti olan gübrenin tam kullanım döneminde hiçbir ekonomik kritere uymayacak oranlarla artan gübre fiyatları ile karşılaşmıştır. Bu artış günbegün devam etmektedir. Gübre sektörü, eski alışkanlıklarını sürdürerek, kontrolsüz, yerli üretime köstek olacak şekilde ve tam kulanım döneminde bu fiyat politikasını huy haline getirmiştir.'
Nur Özkan ' ın verdiği bilgiye göre kompoze gübrelerden 20.20 taban gübresi 10 Kasım 2009 ' da tonu 460 liradan satılırken 10 Şubat 2010 ' da 650 liraya yükseldi. Üç aylık sürede artış oranı yüzde 41 oldu. 15-15-15 taban gübresinin fiyatı aynı dönemde yüzde 18.5 oranında artarak tonu 650 liradan 770 liraya çıktı. DAP(18-46) gübresinin fiyatı ise 670 liradan yüzde 37 ' lik artışla 920 lira oldu. Azotlu gübrelerden ürenin fiyatı yüzde 16 oranında artışla tonu 585 liradan 680 liraya yükseldi. Amonyum sülfat gübresinde yüzde 45.5 oranında artış oldu. 10 Kasım ' da tonu 275 lira olan amonyum sülfatın tonu 400 liraya çıktı. 33 Nitrat gübrenin tonu 440 liradan yüzde 32 oranında artışla 580 liraya, 26 nitrat ise 420 liradan yüzde 11 artışla 470 liraya çıkarıldı.
Hükümet yetkilileri çiftçilerin en önemli sorununu gündeme taşıyan Nur Özkan ' a nasıl bir yanıt verecekler merakla bekliyoruz. Kaldı ki, Sayın Başbakan da daha önceki bir iki konuşmasında gübre fiyatının enflasyonun çok üstünde arttığını söylemişti.
Çiftçiler bu yanıtı beklerken gübre ve mazot desteği tebliğinde de önemli bir değişiklik yapıldı. Bu değişiklik pek çok çiftçiyi yakından ilgilendiriyor. Çünkü, tarımsal desteklerden en yaygın olanı kimyevi gübre ve mazot desteğidir. Bu iki destekten yararlanmak için çiftçiler her 50 dekar için bir toprak analizi yaptırmak zorunda. 50 dekarın altındaki tarım arazisi için toprak analizi şartı yok.
2009 üretim yılı için 2010 bütçesinden tarıma toplam 5.6 milyar lira destek ödemesi yapılacak. Bunun yaklaşık 1.5 milyar lirası kimyevi gübre, mazot ve toprak analizi desteği olarak ödenecek. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, gübre ve mazot desteğinin bu ay ödeneceğini açıkladı. Fakat, uygulama tebliğinde yapılan değişiklik ödemelerin gecikmesine yönelik bir manevraya işaret ediyor.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ' nın Resmi Gazete ' nin 8 Mayıs 2009 tarihli sayısında yayınlanan 'Çiftçi Kayıt Sistemine Dahil Olan Çiftçilere Mazot ve Kimyevi Gübre ve Toprak Analizi Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ' de mazot ve kimyevi gübre desteğinden yararlanacak çiftçiler için son başvuru tarihi 4 Aralık 2009 olarak belirlendi.
Çiftçiler buna göre toprak analizi yaptırdı. Evraklarını tamamlayarak başvurularını yaptı. Ödemelerle ilgili listeler askıya çıktı. İtirazlar yapıldı ve destek almaya hak kazananlar belirlendi. Tam da desteği alacakları zaman tebliğde değişiklik yapıldı. 16 Şubat 2010 tarihli Resmi Gazete ' de yayınlanan değişikliğe göre gübre, mazot ve toprak analizi desteği için son başvuru tarihi 12 Mart 2010 ' a kadar uzatıldı.
Bu uzatma, süresi içinde başvuramayan çiftçilere ek süre tanıyacaksa olumlu bir değişiklik olarak değerlendirilebilir. Fakat, konuştuğumuz çiftçilerin büyük bölümü, bakanlığın süre uzatımını destekleri geciktirmek için yaptığını düşünüyor.
Gübre fiyatlarındaki hızlı artışa müdahale edemeyen hükümetin, en azından gübre ve mazot desteğini biran önce ödemesi gerekiyor. Aksi taktirde çiftçi üretim yapamayacak. Kaldı ki, gübre fiyatlarındaki artış nedeniyle verilecek destek doğrudan gübre üreticilerinin cebine girecek. Gübre örneğinde olduğu gibi tarım desteklerinin çoğu çiftçiye değil girdi üretenlere yapılıyor.
Çiftçilerin belini büken iki temel girdi var. Birisi mazot, diğeri gübre. Her ikisinde de Türkiye dışa bağımlı. Mazotun fiyatı otomatiğe bağlandı. Petrolün fiyatı arttıkça veya akaryakıt ürünlerinin üzerine bindirilen vergiler arttıkça çiftçinin kullandığı mazotun fiyatı da artıyor.
Gübrede ise, ekim zamanı geldi, fiyat fırladı. Yıllardır oynanan oyun bu sene de sahneleniyor. Çiftçinin en çok ihtiyaç duyduğu ekim döneminde gübre fiyatı artırılıyor.
Sadece son üç ayda gübre fiyatı ne kadar arttı?
Gübre fiyatları ile ilgili Adana Tahıl Üreticileri Birliği Başkanı Nur Özkan, önemli bir çalışma yaptı. Bu çalışmayı bir mektupla Başbakan Recep Tayip Erdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve diğer bakanlara, milletvekillerine gönderdi.
Nur Özkan mektubunda özetle şu bilgilere yer verdi: 'Bilindiği gibi bu günler toprakla gübrenin buluştuğu zaman, yani Türk çiftçisinin seferberliğe çıktığı dönemdir. Çiftçi üretmenin heyecanını yaşaması gerekirken o heyecan elinden alınıp; umutsuzluğa, bezginliğe itilmiştir. Dünyadaki rakiplerine göre üretim girdi maliyetlerinin (mazot, gübre, tohum vs) altında zaten ezilen üretici, en önemli girdi maliyeti olan gübrenin tam kullanım döneminde hiçbir ekonomik kritere uymayacak oranlarla artan gübre fiyatları ile karşılaşmıştır. Bu artış günbegün devam etmektedir. Gübre sektörü, eski alışkanlıklarını sürdürerek, kontrolsüz, yerli üretime köstek olacak şekilde ve tam kulanım döneminde bu fiyat politikasını huy haline getirmiştir.'
Nur Özkan ' ın verdiği bilgiye göre kompoze gübrelerden 20.20 taban gübresi 10 Kasım 2009 ' da tonu 460 liradan satılırken 10 Şubat 2010 ' da 650 liraya yükseldi. Üç aylık sürede artış oranı yüzde 41 oldu. 15-15-15 taban gübresinin fiyatı aynı dönemde yüzde 18.5 oranında artarak tonu 650 liradan 770 liraya çıktı. DAP(18-46) gübresinin fiyatı ise 670 liradan yüzde 37 ' lik artışla 920 lira oldu. Azotlu gübrelerden ürenin fiyatı yüzde 16 oranında artışla tonu 585 liradan 680 liraya yükseldi. Amonyum sülfat gübresinde yüzde 45.5 oranında artış oldu. 10 Kasım ' da tonu 275 lira olan amonyum sülfatın tonu 400 liraya çıktı. 33 Nitrat gübrenin tonu 440 liradan yüzde 32 oranında artışla 580 liraya, 26 nitrat ise 420 liradan yüzde 11 artışla 470 liraya çıkarıldı.
Hükümet yetkilileri çiftçilerin en önemli sorununu gündeme taşıyan Nur Özkan ' a nasıl bir yanıt verecekler merakla bekliyoruz. Kaldı ki, Sayın Başbakan da daha önceki bir iki konuşmasında gübre fiyatının enflasyonun çok üstünde arttığını söylemişti.
Çiftçiler bu yanıtı beklerken gübre ve mazot desteği tebliğinde de önemli bir değişiklik yapıldı. Bu değişiklik pek çok çiftçiyi yakından ilgilendiriyor. Çünkü, tarımsal desteklerden en yaygın olanı kimyevi gübre ve mazot desteğidir. Bu iki destekten yararlanmak için çiftçiler her 50 dekar için bir toprak analizi yaptırmak zorunda. 50 dekarın altındaki tarım arazisi için toprak analizi şartı yok.
2009 üretim yılı için 2010 bütçesinden tarıma toplam 5.6 milyar lira destek ödemesi yapılacak. Bunun yaklaşık 1.5 milyar lirası kimyevi gübre, mazot ve toprak analizi desteği olarak ödenecek. Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, gübre ve mazot desteğinin bu ay ödeneceğini açıkladı. Fakat, uygulama tebliğinde yapılan değişiklik ödemelerin gecikmesine yönelik bir manevraya işaret ediyor.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ' nın Resmi Gazete ' nin 8 Mayıs 2009 tarihli sayısında yayınlanan 'Çiftçi Kayıt Sistemine Dahil Olan Çiftçilere Mazot ve Kimyevi Gübre ve Toprak Analizi Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ' de mazot ve kimyevi gübre desteğinden yararlanacak çiftçiler için son başvuru tarihi 4 Aralık 2009 olarak belirlendi.
Çiftçiler buna göre toprak analizi yaptırdı. Evraklarını tamamlayarak başvurularını yaptı. Ödemelerle ilgili listeler askıya çıktı. İtirazlar yapıldı ve destek almaya hak kazananlar belirlendi. Tam da desteği alacakları zaman tebliğde değişiklik yapıldı. 16 Şubat 2010 tarihli Resmi Gazete ' de yayınlanan değişikliğe göre gübre, mazot ve toprak analizi desteği için son başvuru tarihi 12 Mart 2010 ' a kadar uzatıldı.
Bu uzatma, süresi içinde başvuramayan çiftçilere ek süre tanıyacaksa olumlu bir değişiklik olarak değerlendirilebilir. Fakat, konuştuğumuz çiftçilerin büyük bölümü, bakanlığın süre uzatımını destekleri geciktirmek için yaptığını düşünüyor.
Gübre fiyatlarındaki hızlı artışa müdahale edemeyen hükümetin, en azından gübre ve mazot desteğini biran önce ödemesi gerekiyor. Aksi taktirde çiftçi üretim yapamayacak. Kaldı ki, gübre fiyatlarındaki artış nedeniyle verilecek destek doğrudan gübre üreticilerinin cebine girecek. Gübre örneğinde olduğu gibi tarım desteklerinin çoğu çiftçiye değil girdi üretenlere yapılıyor.
