Şimdilerde üreticilerden tutun da kasaplara kadar et piyasasındaki tüm kesimler tepkili. Çünkü ithalatı yapan da EBK, mağazalar açıp halka eti satan da. Anlayacağınız, et fiyatlarını düşürüp pazarı terbiye etmek için devreye giren EBK sayesinde piyasa tam terbiye oldu.
Farkında mısınız, bir süredir et fiyatlarından bahseden yok. Oysa daha birkaç hafta öncesine kadar tek gündem konumuz, artan et fiyatları karşısında hükümetin aldığı tedbirlerdi.
Peki, ne oldu da bu kadar kısa sürede o büyük tartışma bitti? Et fiyatları mı düştü? Vatandaş, artık ucuz et mi yiyor? Memleket ete mi boğuldu? Hayvan sayımız mı arttı?
Hiçbiri değil. Evet, et fiyatları geriledi... Ama öyle ortalığın süt liman olacağı kadar da düşmedi. Hayvan sayısı da artmadı. Vatandaş öyle sanıldığı gibi ucuza, bol bol et de yemiyor. Çünkü doğru dürüst bir önlem girişiminde bulunulmadı. Et ve Balık Kurumu (EBK) et ve hayvan ithalatı için doğru dürüst ihale bile yapamadı. Yaptı, iptal etti. 'Pazar şartları oluşmadı' dedi, iptal etti. Ardından 'Rekabet şartları oluşmadı' dedi, yine iptal etti.
Ben size ne olduğunu söyleyeyim. Hükümet, et fiyatını bahane ederek, belirli amaç için bir bardak suda fırtına kopardı. Amaç da belliydi... EBK ' yı yeniden faaliyete geçirmek ve belirli çevrelere istihdam yaratacak, koca bir KİT haline getirmekti. Bahane de 'Et piyasasını terbiye edeceğiz' oldu. Yani, kılıf hazırdı. Geriye tek bir şey kalıyordu... O da ortalıkta biraz patırtı, gürültü çıkarmak. Nitekim, bu görevi de her zaman olduğu gibi Başbakan üstlendi. Kurmaylarına, 'Vatandaş ucuz et yiyecek, gerekeni yapın' diye talimat verdi. Anında EBK ' ya ithalat yetkisi tanındı. İşte olan biten bu.
Ette spekülasyon bahanesi
Peki, bugün hangi noktaya gelindi? Onu da anlatayım. Yıllar önce özelleştirdiğimiz EBK, yeniden ayağa kalktı ve palazlandı. Piyasada hiç kimseye tanınmayan haklarla donatıldı. Hem et hem de canlı hayvan ithalat yetkisi verildi. Bu sefer üreticiler, besiciler 'Haksız rekabet yaratılıyor' diye bağırmaya başladı. Onlar bağırdıkça, hükümet kanadı, 'Ette spekülasyon yapılıyor' diye direndi. Oysa hiçbir pazar oyuncusunun, yüzde 1 bile payının olmadığı bir piyasada, nasıl olur da spekülasyon yapılır? Mümkün mü? Ama yine de hükümet, spekülasyon yapılıyor diye ısrar etti.
EBK ' ya ithalat yetkisi verilmesi yetmedi... Şimdi de kurum, memleketin dört bir tarafında mağazalar açmaya başladı. Bu yıl içinde EBK; İzmir, Kocaeli, Ankara, Bursa ve İstanbul illerinde öncelikli olmak üzere satış mağazaları açmayı planlıyor. Gerekçe mi? Yine aynı... İthalat sırasında gerekçe, et piyasasının terbiye edilip fiyatların düşürülmesiydi. Şimdiki gerekçe ise istikrarın devamının sağlanması. Hal böyle olunca bu sefer kasaplar ve et dağıtıcıları feryat etmeye başladı.
EBK tepki çekmeye başladı
Halbuki, bir ay öncesine kadar kasaplar, üreticiler ve bazı kesimler, EBK ' nın piyasa yapıcı rolü üstlenmesini istiyorlardı. O dönemlerde yazdığım yazılarda, bu işin sonunun iyi olmadığını ve EBK ' yı faaliyete geçirmenin ileride sorun yaratacağını belirtmiştim. Bakıyorum da o dönemler bu söylemleri yapanlar şimdi feryat figan ediyorlar.
Daha bitmedi... Şimdi de EBK, besilik canlı hayvan ithalatı için kolları sıvadı. 16 Haziran ' da bu konuda ihaleye de çıkıyor. Ama temel sorun şu ki, bu ithalat kararı da yanlış. Çünkü yaşları 6 ile 10 ay arasında 20 bin baş besilik canlı sığır ithalatı yapılacak.
Lafı fazla uzatmadan hemen söyleyeyim. Demek ki gelecek 20 bin baş hayvanın bir kısmı yolda, bir kısmı da burada telef olacak. Nereden mi biliyorum. Geçmişte bunun örnekleri yaşandı da ondan. Yıllar öncesinde de canlı hayvan getirildi. Maalesef uyum sağlayamadığı için büyük bir çoğunluğu geldikten kısa bir süre sonra kesime gitmek zorunda kaldı. Tabii bu söylediğim EBK ' nın ihaleyi gerçekleştirmesi halinde geçerli. Gerekli şartlar oluşmadı deyip, yine ihaleyi iptal de edebilir.
Sizin anlayacağınız, gerçekten de EBK sayesinde et piyasası terbiye oldu. İthalatı da yapan aynı kurum; mağazalar açıp halka eti dağıtacak olan da. Hele bekleyin... Yakın zamanda bu pazarda EBK ' dan başka oyuncu kalmayınca piyasa tam terbiye olacak.
Farkında mısınız, bir süredir et fiyatlarından bahseden yok. Oysa daha birkaç hafta öncesine kadar tek gündem konumuz, artan et fiyatları karşısında hükümetin aldığı tedbirlerdi.
Peki, ne oldu da bu kadar kısa sürede o büyük tartışma bitti? Et fiyatları mı düştü? Vatandaş, artık ucuz et mi yiyor? Memleket ete mi boğuldu? Hayvan sayımız mı arttı?
Hiçbiri değil. Evet, et fiyatları geriledi... Ama öyle ortalığın süt liman olacağı kadar da düşmedi. Hayvan sayısı da artmadı. Vatandaş öyle sanıldığı gibi ucuza, bol bol et de yemiyor. Çünkü doğru dürüst bir önlem girişiminde bulunulmadı. Et ve Balık Kurumu (EBK) et ve hayvan ithalatı için doğru dürüst ihale bile yapamadı. Yaptı, iptal etti. 'Pazar şartları oluşmadı' dedi, iptal etti. Ardından 'Rekabet şartları oluşmadı' dedi, yine iptal etti.
Ben size ne olduğunu söyleyeyim. Hükümet, et fiyatını bahane ederek, belirli amaç için bir bardak suda fırtına kopardı. Amaç da belliydi... EBK ' yı yeniden faaliyete geçirmek ve belirli çevrelere istihdam yaratacak, koca bir KİT haline getirmekti. Bahane de 'Et piyasasını terbiye edeceğiz' oldu. Yani, kılıf hazırdı. Geriye tek bir şey kalıyordu... O da ortalıkta biraz patırtı, gürültü çıkarmak. Nitekim, bu görevi de her zaman olduğu gibi Başbakan üstlendi. Kurmaylarına, 'Vatandaş ucuz et yiyecek, gerekeni yapın' diye talimat verdi. Anında EBK ' ya ithalat yetkisi tanındı. İşte olan biten bu.
Ette spekülasyon bahanesi
Peki, bugün hangi noktaya gelindi? Onu da anlatayım. Yıllar önce özelleştirdiğimiz EBK, yeniden ayağa kalktı ve palazlandı. Piyasada hiç kimseye tanınmayan haklarla donatıldı. Hem et hem de canlı hayvan ithalat yetkisi verildi. Bu sefer üreticiler, besiciler 'Haksız rekabet yaratılıyor' diye bağırmaya başladı. Onlar bağırdıkça, hükümet kanadı, 'Ette spekülasyon yapılıyor' diye direndi. Oysa hiçbir pazar oyuncusunun, yüzde 1 bile payının olmadığı bir piyasada, nasıl olur da spekülasyon yapılır? Mümkün mü? Ama yine de hükümet, spekülasyon yapılıyor diye ısrar etti.
EBK ' ya ithalat yetkisi verilmesi yetmedi... Şimdi de kurum, memleketin dört bir tarafında mağazalar açmaya başladı. Bu yıl içinde EBK; İzmir, Kocaeli, Ankara, Bursa ve İstanbul illerinde öncelikli olmak üzere satış mağazaları açmayı planlıyor. Gerekçe mi? Yine aynı... İthalat sırasında gerekçe, et piyasasının terbiye edilip fiyatların düşürülmesiydi. Şimdiki gerekçe ise istikrarın devamının sağlanması. Hal böyle olunca bu sefer kasaplar ve et dağıtıcıları feryat etmeye başladı.
EBK tepki çekmeye başladı
Halbuki, bir ay öncesine kadar kasaplar, üreticiler ve bazı kesimler, EBK ' nın piyasa yapıcı rolü üstlenmesini istiyorlardı. O dönemlerde yazdığım yazılarda, bu işin sonunun iyi olmadığını ve EBK ' yı faaliyete geçirmenin ileride sorun yaratacağını belirtmiştim. Bakıyorum da o dönemler bu söylemleri yapanlar şimdi feryat figan ediyorlar.
Daha bitmedi... Şimdi de EBK, besilik canlı hayvan ithalatı için kolları sıvadı. 16 Haziran ' da bu konuda ihaleye de çıkıyor. Ama temel sorun şu ki, bu ithalat kararı da yanlış. Çünkü yaşları 6 ile 10 ay arasında 20 bin baş besilik canlı sığır ithalatı yapılacak.
Lafı fazla uzatmadan hemen söyleyeyim. Demek ki gelecek 20 bin baş hayvanın bir kısmı yolda, bir kısmı da burada telef olacak. Nereden mi biliyorum. Geçmişte bunun örnekleri yaşandı da ondan. Yıllar öncesinde de canlı hayvan getirildi. Maalesef uyum sağlayamadığı için büyük bir çoğunluğu geldikten kısa bir süre sonra kesime gitmek zorunda kaldı. Tabii bu söylediğim EBK ' nın ihaleyi gerçekleştirmesi halinde geçerli. Gerekli şartlar oluşmadı deyip, yine ihaleyi iptal de edebilir.
Sizin anlayacağınız, gerçekten de EBK sayesinde et piyasası terbiye oldu. İthalatı da yapan aynı kurum; mağazalar açıp halka eti dağıtacak olan da. Hele bekleyin... Yakın zamanda bu pazarda EBK ' dan başka oyuncu kalmayınca piyasa tam terbiye olacak.
