Patlıcan, domates enflasyonu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kasım ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Zam şampiyonu iki ürün var: Patlıcan ve domates... Fiyatı en çok düşen iki ürün ise portakal ve limon. Fiyatı artan patlıcan ve domates yaz sebzesi. Tarla üretimi bittiği için fiyatın yükselmesi normal karşılanabilir.



Fiyatı düşen portakal ve limon ise tüketimi kışın artan iki meyve. Ürünün piyasaya yoğun olarak girdiği şu günlerde fiyatın düşmesi yine doğal karşılanabilir.




Tarım ürünlerindeki fiyat artışı veya düşüşü sadece tüketim sezonuna göre açıklanabilir mi?




Genel olarak Türkiye ' de tarımsal ürünlerdeki fiyat artışı veya düşüşü iki önemli veri ile açıklanır. Bunlardan birisi üretim, diğeri dış ticaret yani ihracat veya ithalat miktarıdır.




TÜİK geçen hafta bitkisel üretim ikinci tahmin verilerini açıkladı. Buna göre kasım ayının zam şampiyonu patlıcanın üretiminde geçen yıla göre yüzde 3 oranında düşüş var. Geçen yıl Türkiye ' de 847 bin ton patlıcan üretilirken bu yıl 821 bin ton üretim olduğu tahmin ediliyor. Kasım ayında patlıcan fiyatının yüzde 66.88 oranında artması bu üretim düşüşüne bağlı olabilir mi?




Bir diğer zam şampiyonu domateste ise geçen yıla göre üretimde yaklaşık yüzde 10 artış var. 2010 yılında 10 milyon ton domates üretilirken bu yıl 11 milyon ton üretim olduğu tahmin ediliyor. Kasım ayında domatesteki fiyat artışı yüzde 47.96 oldu.




Üretim rakamlarına bakılırsa patlıcandaki fiyat artışı belki makul görülebilir. Fakat, domateste üretimin artmasına rağmen fiyatın yükselmesi nasıl açıklanabilir?




İkinci bir veri olan dış ticarete bakıldığında, domates ve patlıcan ithalatı yok. Fakat ihracatı var. İhracat verileri değerlendirildiğinde domates ihracatı bu yılın ocak-ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 oranında artış gösterdi. Fakat sadece kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre domates ihracatı yüzde 19 oranında arttı. Domates ihracatındaki bu artışa bağlı olarak iç piyasada fiyatın yükseldiği tahmin ediliyor.




Zam şampiyonu patlıcan ihracatında ise Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) verilerine göre yılın ilk 10 ayında yüzde 17 artarken, kasımda yüzde 1 civarında bir artış söz konusu. Bu nedenle patlıcandaki fiyat artışının ihracatla açıklanması doğru olmaz.




Türkiye Yaş Sebze ve Meyve İhracatçıları Ortak Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Kaçmaz, üretim ve ihracat rakamlarının dışında mevsimsel faktörlerin de fiyat artışında önemli rolü olduğunun altını çiziyor. Hava şartlarına bağlı olarak hemen her üründe 15-20 günlük sezon sarkmaları yaşandığını söyleyen Kemal Kaçmaz: 'Mersin ' de ekim ayında kasımı yaşadık. Dolayısıyla soğuk hava şartları tarımsal ürünleri olumsuz etkiledi. Bu nedenle de fiyat artışı normal' diyerek açıkladı.




Fiyatı artan tarımsal ürünlerin yanı sıra fiyatı düşen ürünlerde var. Fiyatı en çok düşen portakal ve limon. Portakalın fiyatı kasım ayında yüzde 21.20 oranında, limonun ise yüzde 12.34 düştü.




TÜİK bitkisel üretim ikinci tahminine göre portakal üretimi geçen yıla göre yüzde 1.2 limon üretimi ise yüzde 0.5 arttı. Yılın ilk 10 ayında limondaki ihracat artışı yüzde 18 olurken, portakaldaki artış yüzde 95 oldu.




Özetle, tarımsal ürünlerindeki fiyat artışını tek başına üretim ve dış ticaret rakamları ile açıklamak çok kolay değil. Mevsimsel etkiler ve son yıllarda spekülasyona çok açık olan tarımsal ürünlerde fiyat dalgalanmaları çok sık yaşanıyor. Bir ay fiyatı çok yükselen bir ürün sonraki ay fiyatı çok düşebiliyor. Bu nedenle her ay bir tarım ürününü enflasyonun tek nedeniymiş gibi günah keçisi ilan etmek doğru değil. Bir gerçek var ki, Türkiye İstatistik Kurumu ' nun açıkladığı verilere göre kasımda Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) yüzde 1.73, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ise yüzde 0.65 oranında artış gösterdi. Yıl sonu itibariyle 2003 ' ten bu yana enflasyonun yeniden iki rakamlı olması bekleniyor. Asıl üzerinde durulması gereken bu.

 

Benzer Konular