ALİ EKBER YILDIRIM / TARIM DÜNYASINDAN
Yeni yılın ilk günü. Geçmişin muhasebesi yapıldığında tarımda son 5 yılda en çok tartışılan, en çok gündemde olan, en çok kredi ve destek alan sektör hayvancılık oldu.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2013 ' ü uğurlarken, gıda ürünlerinde tağşiş yani sahtekarlık yapan firmaları açıkladı. Listenin başında yine hayvansal ürün üreten et, süt ve bal firmaları var. Bu yönüyle de sektör hep gündemde olacak.
Yeni yılda hayvancılıkta yaşanacak gelişmeler özetle şöyle:
1- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ' in 2014 bütçe sunuş konuşmasında ve birçok toplantıda gündeme getirdiği gibi yeni yılda etçi ırklardan et, sütçü ırklardan süt elde edilmesi projesi uygulanacak. Proje, Doğu ve Güneydoğu Anadolu ' da uygulanacak. Özellikle etçi ırkların ıslahına ve et üreteceklere özel destekler sağlanması bekleniyor.
2- Hayvancılıkta sıfır faizli kredi uygulaması Ağustos 2010 ' da başladı. Bugüne kadar 7 milyar liranın üzerinde kredi kullandırıldığı tahmin ediliyor. Bu kredilerin çok büyük bölümü 2 yıl ödemesiz 5 yıl vadeli verildi. Bu günlerde bir çok yatırımcının aldığı kredinin taksitini ödemesi gerekiyor. Ancak et ve süt piyasasında yaşanan olumsuz gelişmeler, karkas et ve çiğ süt fiyatının maliyetin altında oluşması, kredi taksitlerinin ödenmesini güçleştiriyor. Kredisini ödeyemeyenler borçlarının yapılandırılmasını istiyor. Borçlar yapılandırılmazsa birçok işletme el değiştirebilir veya tamamen kapanabilir. 2014 ' ün en önemli gündem maddelerinden birisi bu krediler olacak.
3- Gelişmelere bakılırsa bu yılda en önemli gündem konularından birisi ithalat olacak. Et ve et ürünleri üretenler karkas et ithalatı, besiciler besilik hayvan ithalatı istiyor. Gerekçeleri ise aynı; 'iç piyasada hayvan bulamıyoruz.' Bakanlık, karkas et ve canlı hayvan fiyatının artmaması için besicileri baskı altında tutuyor. Ancak, artan girdi maliyetleri nedeniyle bu baskının uzun süre devam etmesi mümkün değil. Etin fiyatı mutlaka artacaktır. Fiyat artınca ithalat lobisinin ve Bakanlığın üretici üzerindeki baskısı bir yerde patlayacak ve ithalat gündeme gelecek. Geçmişte olduğu gibi karkas et ithal edilirse ithalat kalıcı hale gelebilir. Karkas et ithalatı yerine besilik hayvan ithalatı yapılarak bir yandan yerli üretim desteklenirse, üreticinin girdi maliyetleri düşürülürse orta vadede ithalattan tamamen kurtulmak mümkün olabilir.
4- Anayasa Mahkemesi ' nin iptal ettiği, 5596 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasasının hayvan ıslahı ve damızlık birliklerinin kuruluşu ile ilgili maddelerinin yerine yeni bir düzenleme yapılması gerekiyor. Bu düzenlemenin 20 Mart ' a kadar yapılması şart. Bu düzenleme yapılmazsa hayvan ıslahı yapacak damızlık birliklerinin kapanması gündeme gelecek.
5- Yılın ilk günlerinde çiğ süt için referans fiyatın belirlenmesi gerekiyor. Ağustos-Aralık 2013 dönemi için litresi 1 lira olarak açıklanan ancak serbest piyasada ortalama 80-85 kuruştan alıcı bulan çiğ sütün litre maliyeti hesaplanarak yeni bir fiyat açıklanacak.
6- Hükümet Programı ' na göre hayvancılık destekleri azalacak. Tarıma 2014 yılında 8.9 milyar lira destek verilmesi öngörülüyor. Bu desteğin 2.7 milyar lirası hayvancılığa verilecek. Son yıllarda Bakanlık destekleme bütçesini tutturamıyor. Tarımın her alanında olduğu gibi hayvancılıkta da veriler sağlıklı olmadığı için planlanan destekleme bütçesi genellikle yetersiz kalıyor. Bakanlık 2013 ' ün bütçesini yaparken hayvancılık desteklerini 2.4 milyar lira olarak açıkladı. Ancak, Hükümetin 2014 Programı ' nda görüldü ki, bu destek bütçesi yetersiz. Program ' da hayvancılık desteği 2.9 milyar lira olarak revize edildi. 2014 ' te hayvancılık destekleri için öngörülen destek tutarı ise 2.7 milyar lira. Bu verilere göre 2014 ' te hayvancılık desteklerinde 2013 ' e göre artış değil bir miktar düşüş olacak. Toplam destekleme bütçesi içerisinde 2012 yılında yüzde 29.3 olan hayvancılığın payı 2013 yılında yüzde 32.5 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. 2014 ' te ise bu pay yüzde 29 olacağı öngörülüyor. Hayvan sayısındaki artışa, et ve süt üretimindeki artışa rağmen desteklerin azalması demek bazı destek kalemlerinin kaldırılacağı anlamına geliyor.
Yeni yılın ilk günü. Geçmişin muhasebesi yapıldığında tarımda son 5 yılda en çok tartışılan, en çok gündemde olan, en çok kredi ve destek alan sektör hayvancılık oldu.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2013 ' ü uğurlarken, gıda ürünlerinde tağşiş yani sahtekarlık yapan firmaları açıkladı. Listenin başında yine hayvansal ürün üreten et, süt ve bal firmaları var. Bu yönüyle de sektör hep gündemde olacak.
Yeni yılda hayvancılıkta yaşanacak gelişmeler özetle şöyle:
1- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ' in 2014 bütçe sunuş konuşmasında ve birçok toplantıda gündeme getirdiği gibi yeni yılda etçi ırklardan et, sütçü ırklardan süt elde edilmesi projesi uygulanacak. Proje, Doğu ve Güneydoğu Anadolu ' da uygulanacak. Özellikle etçi ırkların ıslahına ve et üreteceklere özel destekler sağlanması bekleniyor.
2- Hayvancılıkta sıfır faizli kredi uygulaması Ağustos 2010 ' da başladı. Bugüne kadar 7 milyar liranın üzerinde kredi kullandırıldığı tahmin ediliyor. Bu kredilerin çok büyük bölümü 2 yıl ödemesiz 5 yıl vadeli verildi. Bu günlerde bir çok yatırımcının aldığı kredinin taksitini ödemesi gerekiyor. Ancak et ve süt piyasasında yaşanan olumsuz gelişmeler, karkas et ve çiğ süt fiyatının maliyetin altında oluşması, kredi taksitlerinin ödenmesini güçleştiriyor. Kredisini ödeyemeyenler borçlarının yapılandırılmasını istiyor. Borçlar yapılandırılmazsa birçok işletme el değiştirebilir veya tamamen kapanabilir. 2014 ' ün en önemli gündem maddelerinden birisi bu krediler olacak.
3- Gelişmelere bakılırsa bu yılda en önemli gündem konularından birisi ithalat olacak. Et ve et ürünleri üretenler karkas et ithalatı, besiciler besilik hayvan ithalatı istiyor. Gerekçeleri ise aynı; 'iç piyasada hayvan bulamıyoruz.' Bakanlık, karkas et ve canlı hayvan fiyatının artmaması için besicileri baskı altında tutuyor. Ancak, artan girdi maliyetleri nedeniyle bu baskının uzun süre devam etmesi mümkün değil. Etin fiyatı mutlaka artacaktır. Fiyat artınca ithalat lobisinin ve Bakanlığın üretici üzerindeki baskısı bir yerde patlayacak ve ithalat gündeme gelecek. Geçmişte olduğu gibi karkas et ithal edilirse ithalat kalıcı hale gelebilir. Karkas et ithalatı yerine besilik hayvan ithalatı yapılarak bir yandan yerli üretim desteklenirse, üreticinin girdi maliyetleri düşürülürse orta vadede ithalattan tamamen kurtulmak mümkün olabilir.
4- Anayasa Mahkemesi ' nin iptal ettiği, 5596 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasasının hayvan ıslahı ve damızlık birliklerinin kuruluşu ile ilgili maddelerinin yerine yeni bir düzenleme yapılması gerekiyor. Bu düzenlemenin 20 Mart ' a kadar yapılması şart. Bu düzenleme yapılmazsa hayvan ıslahı yapacak damızlık birliklerinin kapanması gündeme gelecek.
5- Yılın ilk günlerinde çiğ süt için referans fiyatın belirlenmesi gerekiyor. Ağustos-Aralık 2013 dönemi için litresi 1 lira olarak açıklanan ancak serbest piyasada ortalama 80-85 kuruştan alıcı bulan çiğ sütün litre maliyeti hesaplanarak yeni bir fiyat açıklanacak.
6- Hükümet Programı ' na göre hayvancılık destekleri azalacak. Tarıma 2014 yılında 8.9 milyar lira destek verilmesi öngörülüyor. Bu desteğin 2.7 milyar lirası hayvancılığa verilecek. Son yıllarda Bakanlık destekleme bütçesini tutturamıyor. Tarımın her alanında olduğu gibi hayvancılıkta da veriler sağlıklı olmadığı için planlanan destekleme bütçesi genellikle yetersiz kalıyor. Bakanlık 2013 ' ün bütçesini yaparken hayvancılık desteklerini 2.4 milyar lira olarak açıkladı. Ancak, Hükümetin 2014 Programı ' nda görüldü ki, bu destek bütçesi yetersiz. Program ' da hayvancılık desteği 2.9 milyar lira olarak revize edildi. 2014 ' te hayvancılık destekleri için öngörülen destek tutarı ise 2.7 milyar lira. Bu verilere göre 2014 ' te hayvancılık desteklerinde 2013 ' e göre artış değil bir miktar düşüş olacak. Toplam destekleme bütçesi içerisinde 2012 yılında yüzde 29.3 olan hayvancılığın payı 2013 yılında yüzde 32.5 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. 2014 ' te ise bu pay yüzde 29 olacağı öngörülüyor. Hayvan sayısındaki artışa, et ve süt üretimindeki artışa rağmen desteklerin azalması demek bazı destek kalemlerinin kaldırılacağı anlamına geliyor.
