Bu konu hakkinda Yorum yapacak isletme Sahipleri varmi?
FİZİBİLİTE DENEMESİ
(Güncelleme - 14 Haziran 2014)
ÖNSÖZ
Sivil Toplum Kuruluşu (STK) yönünden en zayıf toplum kesimi olan çiftçimiz son zamanlarda bayağı bir ilerleme gösterdi. Evvelce okuyucu sayısını belirlemek için yazılarımıza numaratör koymamıştık.Şu anda okuyucu sayısı 150187, Fizibilite Denemesi adlı yazımın okuyucu sayısı 59289. Toplumumuzun en cahil ve en az okuyan kesimi bile bir arayış içinde.
Çiftçimizin, bilhassa hayvancımızın arayış içine girmesi, teşvikler kadar Damızlık Birlikleri, Süt Birlikleri yanında eğitim veren kuruluşlarımızın rolü inkar edilemez . Damızlık Birliklerinin Vilayet (il) bazında teşkilatlanması , ihtiyacı olan ilçelerin merkezden izin alma prosedürü sebebiyle sürtüşmelere sebep olmakta; Süt Birliklerinin İlçe bazında teşkilatlanmaları onları daha faal kılmaktadır.
Köy-Kooplar, Pancar kooperatifleri , köyünden kopamamış ticaret veya sanayici lerin teşvikiyle meydana gelen STKlar çiftçinin arayışlarına öncülük etmişlerdir.
Fizibilite Denemesi makalemde, o gün için değişmeyen sağlam para olarak görülen DOLAR ile hesap-lamalar yapmıştım. En çok okunan makalem sebebiyle ANALİZlerimi Türk Lirasına çevirmem ısrarla istenir oldu. Ancak, Türk Lirasına çevirmeye başladığımda birçok şeyin değiştiğini gördüm.TÜRK LİRASINI dolardan daha sağlam yapanlara şükran borçluyuz.
Her şeyden evvel Hayvancılığımızın ileri ülkeler kadar olmasa da çok ilerlediğini görüyoruz. Mesela süt verimi altı tondan sekizbuçuk tona çıkmış bulunuyor. Tahıl silajında Tritikale-Macar fiği denemelerin-de yedi tona çıktığını MÜJDELEYEN okuyucularım oldu.Yine üçüncü nesil hayvancılık yapan bir arkad-aşım bahar aylarında yağmura tutulmuş yulafın hayvanlar tarafından daha çok tüketildiğini söyledi.
Bazı Damızlık Birlik Başkanları otuz yıldır o makamdan indirilemiyor. Şüphesiz tecrübe kazanan makamda daha faydalı olacağı için tercih edilmelidir. Ancak, BABADAN MİRAS gibi görüp kanunun arkasına sığınıp, sırf aidat toplamak idarecilik değildir. Firmamız, devamlı yenilik peşinde ve yalnız kendi buluşu olan makineleri imal etmektedir. Zor doğumlarda kullanılan İNEK DOĞUM arabası ilk bu-luşlarımızdandır. 25-30 adet talep edildiğinde kendi servisimizle bila bedel götürüyoruz. Buna rağmen iki misli fiyat isteyen birlikler oluyor. Tek-tek isteyen, kargo parasına rağmen sipariş veren hayvancıla-rımıza satışımıza kızan birlikler oluyor. Bazı birlikler de PATENTİ bize ait olan bu malın taklitçilerinden olan firmalardan alarak akılları sıra bizi cezalandırmaya kalkışıyorlar.
Müşavirlik teklifiyle müracaat edenlere cevap vermiyorum .Bilgi paylaştıkça çoğalır, ALLAH RAZI OLSUN diyenler bana yeter. Kafatasında kalıp, öldüğünde toprağa karışaçak bilginin sahibine ne faydası olacak ki !!!!
DENEMELER makalemde, Balkan ve Birinci Dünya Savaşı sırasında 9-14 yıl askerlik yapanların tarım bi-gilerinin nasıl unutulduğunu, Osmanlının hüküm sürdüğü bölgelerde bazı bilgilerin nasıl hayata geçiri-ldiğini ortaya koymak bendenizi en çok sevindiren konular olmuştur.
Niyet hayır, akıbet hayır inşallah !!!
14 Haziran 2014
Bir hayvancılık işletmesinde karlılık hesabının yapılabilmesi işletme politikasına, yer, sermaye, pazar ve işletme kabiliyetine bağlı çok bilinmeyenli ve değişkenli bir problemdir. Problemi çözebilmek için faktörleri sırayla gözden geçirelim.
Birinci faktör olarak yetiştirilecek hayvanın tarifi ile işe başlayalım: İşkembeli ,geviş getiren hayvanlardan olan inek yiyecek zincirinin en son halkası olan ve insanların tüketemeyeceği ot, yaprak, selüloz evsaflı organik maddeleri insanoğlunun en sevdiği et ve süte dönüştüren, yaratılışı itibariyle işkembesi ve bağırsaklarındaki faydalı mikroorganizmalarla uyum içinde çalışan canlı bir fabrikadır. Bu fabrikanın hammaddesi olan bitki yerine tahıl verilmesi dengeyi bozduğu gibi maliyeti de arttırmaktadır.
Taze, bol ve ucuz bitki bulmanın en kolay yolu, mevsiminde hasat edip bunları bozulmadan uzun süre saklayarak depolamak yani. silaj yapmaktır. Bitkileri kurutarak depolamak hem masraflı hem de kayıpları ve riski çoktur. Hayvan yiyeceklerinin havasız, oksijensiz ortamda saklanması, konserve edilmesi demek olan silaj ülkemizde de süratle yaygınlaşmaktadır. Ancak, devlet üretme çiftlikleri dışında mısır haricinde, bilhassa tahıl silajı yapımı yaygınlaşmamıştır. Bunun sebebi de uygun makine imalatının yerli olarak yapılamamış olmasıdır. Ülkemiz yağış rejimi ve iklim şartları sebebiyle mısır yetiştirilemeyen yerlerde silaj için tek alternatif bitki tahıldır. Ayrıca maliyeti itibariyle en ucuz silaj malzemesi de tahıllardır.
BİR DÖNÜM MISIR SİLAJININ MALİYETİ
Tohum fiyatı
50 TL
Sürüm masrafı 15 lt mazot x 4.35
65 TL
Gübre( 3x15)
60 TL
Üre
90 TL
Sulama 200m damlama boru
120 TL
Yabancı ot ilacı
15 TL
Çapa işçiliği
15 TL
Silaj işçiliği
15 TL
Kira bedeli
80 TL
TOPLAM 510 TL / Dönümüne 5.000 kg hesabıyla
Kilogramı ortalama maliyeti 0.10 TL (10 kuruştur).
MISIR SİLAJININ protein değeri %5 ' dir. %5 protein değeri sebebiyle,
MISIR SİLAJI PROTEİNİNİN BİRİM FİYATI 0.005TLdır.
BİR DÖNÜM ( ARPA BUĞDAY YULAF ÇAVDAR FİĞ) SİLAJININ MALİYETİ
Ürün Dönüme ekilen Dönüm Maliyeti
Tritikale
1 kg
2 TL
Macar Fiyi
6 kg
8 TL
Yulaf
1.5 kg
30 TL
TOPLAM
40 TL
Sürüm masrafı 15 lt mazot x 4.35
65 TL
Gübre( 3x15)
150 TL
Silaj işçiliği
40 TL
Kira bedeli
40 TL
TOPLAM 335 TL / Dönümüne 4500 kg hesabiyle ORTALAMA KİLOGRAM MALİYETİ 0.075 TL ' dır. Ancak % 10 protein değeri sebebiyle
TAHIL SİLAJININ protein değeri %10 ' dur. %10 protein değeri sebebiyle,
TAHIL PROTEİNİN BİRİM MALİYETİ 0.0075 TL ' dır. Yani mısıra göre tahıl silajının maliyeti yarı yarıyadır.
Et ve sütün yapı taşı olan proteinin maliyeti görüldüğü gibi küçümsenecek bir konu değildir. Mesela hayvancılıkta en çok kullanılan samanın sindirilebilir proteini % 1 dir. Mevsiminde, harmanda samanın fiyatının bugün için en az 6 TL hesap edilse samandaki protein birim fiyatı 6 liradır. Öte taraftan kilogramı 0.9 TL olan %18 proteinli kesif fabrika yeminin protein birim fiyatı 0.9 liradır. Ülkemiz hayvancısı tarafından pek bilinmeyen ÇİĞİT (pamuk tohumu) %28 protein ve % 22 yağ oranı ile en ucuz yem hammaddesidir. Borsa fiyatı ile 8.5 liraya alınabilen çiğitin protein birim fiyatı ise 0.30 liraya gelmektedir.
Aşağıdaki tablodan çeşitli maddelerin protein birim fiyatlarını karşılaştıralım:
Hububat, çayır otu silajı
0.075 TL
Mısır silajı
0.10 TL
Yonca
0.55 TL
Çiğit
0.85 TL
Kesif Yem (%16 proteinli)
0.9 TL
Saman
0.6 TL
Protein değerine göre karşılaştırıldığında samanın en pahalı yem materyali olduğu gün gibi ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar bazıları hayvanların selüloz ihtiyacı sebebiyle samana ihtiyaç olduğu tezini ileri sürmektedir. Ülkemizde çok uzun süren hasat sebebiyle samandaki sindirilebilir selüloz nispeti de proteindeki gibi %1 lere inmekte ve hayvanlarda fiziki doyum haricinde bir işe de yaramamaktadır. Aslında fiziki doyum, modern hayvancılıkta verimi düşürdüğü için istenmeyen bir konudur .
Hayvancılıkta, proteinden sonra en mühim konu enerjidir. Hayvanın hareket, ısı, et ve sütün bileşimindeki yağların meydana gelişi hayvanların işkembelerindeki bir gram rumen - işkembe ortamında 15-20 milyar mikroorganizma tarafından gerçekleştirilmektedir .Eğer ortam bozulacak olursa canlı bir fabrika olan hayvanın işçileri olan mikroorganizmalar ölür, arkasından hayvanın sağlığı ve verimi de tehlikeye girer. Bu sebepledir ki hayvan beslemede yem değişikliği ve rasyon dengesizliği ciddi sorunlar yaratır.
Hayvancılıkta, enerjinin temeli selülozdur. İşkembe mikroorganizmaları tarafından ,nişastaya ,nişasta şekere,şeker glikoza, glikoz da enerji veya yağa dönüşmektedir. İşkembedeki enerji maddeleri dengeli değilse verim hayal olur. Bu gün hayvancılıkta da ileri olan sanayi ülkelerinde inek başına 11 tona çıkan süt verimi, bir tona yaklaşan et verimi işkembedeki mikroorganizma dengesini gözeten besleme teknikleridir. Ot yemeğe göre dizayn edilmiş hayvanların yemlerini protein/karbonhidrat dengesini en uygun ve en ucuztemin etmenin yolu da silaj ile mümkündür.
Silaj yapılacak maddeleri karbonhidrat ve protein değerlerine göre tasnif edelim:
CİNSİ
KARBONHİDRAT
PROTEİN
Mısır
Çok yüksek
Çok az
Ot
Yüksek
Az
Ot + Baklagiller
Orta
Orta
Tahıl + Fiğ Karışımı
İyi
İyi
Baklagiller + Ot
Az
Yüksek
Baklagiller
Çok az
Çok yüksek
Karbonhidratı yüksek malzemelerin silajı kolay, proteini yüksek malzemelerin silajı daha zordur. Nem,rutubet oranı silajın kalitesine en çok tesir eden faktördür. Türkiyede 30 bin ton kadar tahmin edilen bezelye-araka sapları protein yönünden ideal ve ucuz bir malzemedir. Ancak, rutubet nispeti % 85 gibi yüksektir ve blenderdan geçirilse kavanozda su gibi çalkalanır. Fabrikalardan devamlı çekilme mecburiyeti yüzünden rutubetin atılması için bekletilemez .Ancak, % 20 civarında kuru madde saman, pamuk koza kapçığı- ilave edilerek, hayvanların çok sevdiği bir silaj yapılabilir. Mayısın son haftasıyla, haziranın ilk iki haftasında çalışan bezelye fabrikalarından faydalanabilmek için katkıda kullanılacak malzemenin bir yıl evvelinden tedariki gerekir.
Böylesine kıymetli bir malzemenin değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca, domates, biber, fasulye, patates çalışan konserve fabrikalarının artıkları düzenli, devamlı ve ucuz malzeme depoları sayılır. Güney Marmara da konserve fabrikalarına yakın kurulacak bir çiftlik bu avantajdan faydalanabilir Ancak, bu artık maddelerin silaja uygun hale getirilmesi için tekrar parçalanması gerekir. Ülkemizde imalatı yapılmayan OTSU maddeler silaj makinesi çok pahalıdır. İtalyan FERABOLİ marka ot ve mısır ataşmanıyla birlikte teklif edilen fiyat 20.000$ ' dır. Bana göre ülkemiz hayvancılığının olmazsa olmazşartlarından sayılması gereken bu makine türlerinin kullanılmışlarından edinmek ve know-how alarak imalatına girmek gerekir. Bursa Kemal Paşa Holstein Yetiştiriciler Birliği Feraboli iki ataşmanlı silaj makinesi almış. Kendi traktör ve operatörüyle ortaklarına ve ortak haricine silaj yapmaktaymış. Sevindirici bir gelişme. Yeni kurulacak bir çiftlikte bu imkandan yararlanılarak:
Traktör bedeli (100 beygir gücünde) olarak
80.000 TL
Silaj makinesi
25.000 TL
YEKÜN
105.000 TL
liralık geçici bir tasarruf sağlanır. Ancak, sorun sonsuza dek kira ile yürümez. Kaldı ki işletmenin demirbaşında başkasına muhtaç olan sonunda ona esir olur.
Silaj malzemeleri karbonhidrat/protein karşılaştırma tablosundan da görüleceği gibi denge yönünden en mükemmel silaj çeşidi fiğ+tahıl karışımıdır. Ancak, hava şartları ve tarımın belirsizlikleri hayvancıyı devamlı tedbirli olmaya zorlar. Ayrıca çeşitli silajlar hayvanların iştahını arttırıcı tesirler yaratır. Modern hayvancılıkta verime dönüştürülen yem sarfiyatı arzu edilen bir şeydir.
Rumenoloji, yani işkembe ilmi sayesinde ileri ülkeler, 1960-l962 yılları arasında 4,5 ton olan süt verimini 10 tonun üzerine çıkarmış bulunuyor. Asrımız uzaydan yer bilimlerine, oradan bilgisayarın açtığı müthiş ufuklarla, biyoloji ve canlılar aleminin bir çok bilinmeyenini çözmeye ;insanlığın üç bin yıllık bilgi birikimini 40-50 yılda defalarca katlamıştır. İlimlerde, sınırlama, engelleme yoluyla uzun müddet tekel oluşturmak mümkün değil. Ancak, ilmin tatbikatında müthiş farklar doğuyor. Bu, organizasyon farkıdır.Uzun soluklu, alternatifli plan ve proje yapmak, müzakere ve müşavere alışkanlığı kazanamamaktan dolayı TARIM ülkesi Türkiyede ET ve SÜT dünyanın en pahalısıdır. Yeni başlayacakların yüksek fiyat avantajını kullanmaları için uzun soluklu, alternatifli plan ve projeleri usanmadan müzakere ve müşavere etmeleri gerekir. Daha işin başlangıcında, besmelesinde bugünkü değerle 100.000 lira yatırımdan bahsetmek moralleri bozmuş olabilir.
Normal piyasa şartlarında kuruluşunu tamamlamış bir işletmenin karlılık durumunu ortaya koyarak, yatırımın hayvan adedi, ahırlar, depolar ,asgari arazi, makine ve ekipman donanımı ,silaj, yem stokları için gerekli sermaye hesabına geçilebilir. Bunun tersinden hareketle de rantabl bir sermaye hesap edilebilir
Bir hayvancılık işletmesinin uzun vadede süt, et, damızlıkçı üç vasfı kazanması gerekir. Her ne kadar bazen et daha karlı olduğu için et maksatlı tercih edilmektedir. Bazı çiftçiler kışı boş geçirmemek için kışın besicilik yapıp yazın diğer tarım işlerine dönmektedirler Bir misalle konuyu açmaya başlayalım:.
Yüz baş ineği olan entegre bir hayvancılık işletmesinde sene sonunda :
Hayvan
TL Birim Fiyat
Toplam Tutar
100 baş sağılır inek
6000
600.000
50 kendi yavruları dişi düve
2500
125.000
50 erkek tosun
2500
125.000
YEKÜN
850.000
hayvan mevcudu bulunmaktadır. Düveler sıfata verildikten sonra bir kısmı yaşlanmış, yozlaşmış, analarının yerini alacak, diğerleri yeni damızlıkçılara satılacaktır. Tosunlar ise (ortalama sekiz aylık) en iyi gelişme devresinde 12 aylık bir besi devresinden sonra kesime gönderilecektir. Hayat devam ettiğine göre inekler yine doğuracak, büyük ihtimalle yavruların yarısı dişi yarısı erkek olacaktır.
Hayvanların yem ihtiyacı için:
İneklere
Günlük 24x100 = 2400kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 876.000
Düvelere
Günlük 16x 50 = 800kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 292.000
Tosunlara
Günlük 18x 50 = 900kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 329.000
YEKÜN
4.100 kg
1.497.000 kg
Yıllık silajın maliyeti:
Tahıl silajı
500 ton x 75 TL
37,500 TL
Silajın haricinde verim payı olarak hayvanlara yedirilecek yemler:
Hayvan Cinsi
Kesif Yem
Çiğit
Kuru Ot/Yonca
İnekler
2 x 100 = 200 Kg
2 x 100 = 200 kg
2 x 100 = 200 Kg
Düveler
1 x 50 = 50
1 x 50 = 50
1 x 50 = 50
Tosunlar
2 x 50 = 100
2,5 x 50 = 125
2 x 50 = 100
YEKÜN
350 kg
375 kg
350 kg
Bu hesaba göre yıllık:
Kesif yem ihtiyacı
350 kg x 365 gün = 127.750 kg
130.000 kg x 0.9 = 117.000 TL
Çiğit '
375 kg x 365 gün = 136.875 kg
140.000 kg x 0.85 = 119.000 TL
Kuru Ot-Yonca
350 kg x 365 gün = 127.750 kg
130.000 kg x 0.55 = 71.500 TL
YEKÜN
400.000
307.500 TL
Bu hesaba göre yıllık yem giderleri :
Silaj maliyetimiz
37.500 TL
Kesif yem kuru madde gideri
307.500 TL
YEKÜN
345.000 TL
Ağırlığı itibariyle silajın % 26sı kadar olan kuru yemler maliyet itibariyle silajdan 2.5 kat daha pahalıdır . Ülkemizde, sanayi ülkelerine göre hayvansal gıdaların neden daha pahalı olduğu ortaya çıkıyor.
Hesaplarımıza göre inekler günde 24 Kg silajla 10-12 Kg, 6 Kg kesif yem ,kuru ot veya yonca ile 16-18 Kg kuru madde almakta bu ileri ülkeler ve bizde Marmara standartlarına göre yıllık laktasyon müddetince 6.000 Kg süt verimine yeterlidir. Düveler 18 ayı tamamladıklarında boğaya veya suni döllemeye verilebilecek gelişmeye ulaşır, iki aylık gebeliklerinde de analarının değerini bulur. Tosunların aldıkları yeme göre günlük canlı ağırlık artışları 1.300 gr. civarındadır. Yılbaşında 140 kg olan canlı ağırlığa 470 eklendiği var sayılsa 610 kg canlı ağırlığın % 60ı kadar et demektir. Bu verilere göre:
İneklerin Gelir/Gider Hesabı
GİDER GELİR
Kesif Yem
2x100x365=73.000 x 0.9 TL= 65.700
Çiğit
2x100x365=73.000 x 0.85 TL= 62.050
Kuru Ot/Yonca
2x100x365=73.000 x 0.55 TL= 40.150
Silaj
876 000 Kg x 0.075 TL = 65.700
Süt Hesabı
8.500 Lt x100= 850.000 KG x 1.2 TL=1.020.000
Dana Hesabı
100 x 1.250 TL= 125,000
YEKÜN YEM GİDERİ 233.600 TL GELİRLER TOPLAMI 1.145.000 TL
KÂR
911.400 TL
Düvelerin Hesabı
GİDER GELİR
Çiğit
50x365= 18.250 x 0.85 = 15,512
Kuru Ot/Yonca
50x365= 18.250 x 0.55 = 10.000
Silaj
292.000 Kg x 0.075 = 21,900
Kesif Yem
50x365 = 18.250kg x 0.9 = 16,425
İki Aylık Gebe Düvelerin Satışından
50 x 2.500 = 125,000
YEKÜN YEM GİDERİ 53,837
DANA GİRİŞ BEDELİ 125,000
KÂR
71,163 TL
Yem Giderlerine Göre Brüt Gelir
2.4 Katıdır
Sermayeye
2.4 Katıdır
Erkek Dana / Tosun Hesabı
GİDER GELİR
Kesif Yem
2x50x365= 36.500 x 0.9 = 32,850
Çiğit
2,5x50x365= 45.625 x 0.85 = 38,780
Kuru Ot/Yonca
2x50x365= 36.500 x 0.55 = 20,000
Silaj
329.000 Kg x 0.075 = 24.675
18 Aylık Besideki Danaların Ağırlığı
610 Kg. %60 ile 18.300 Kg. Et elde edilir.
Bugünkü fiyat ile
18.300 kg x 16 TL= 292,800 TL
YEKÜN YEM GİDERİ 116,305 TL
DANA GELİRLERİ 292,800 TL
KAR
176.495 TL
Çiftliğin kar/zarar hesabını bir arada görelim:
Çiftliğin Kar/Zarar Hesabı
GİDER GELİR
İneklerin Yem Gideri
233,600
Düvelerin Yem Giderleri
53,837
Tosunların Yem Giderleri
116,305
Yem Giderleri Toplamı
403,742
Genel Giderler (Yem giderinin %30 ' u)
121,122
Süt Geliri
1.020.000
Düve Geliri
71,163
Tosun Geliri
176,495 TL
GENEL YEKÜN
524,864 TL
GENEL YEKÜN
1,267,658 TL
YIL SONU KÂRI 742,794 TL
Fiiliyatta olduğu kadar literatürde de genel giderler yem giderlerinin %20 - %30 nispetinde hesap edilir. Şüphesiz her işletmeye göre farklı neticeler çıkabilir. Biz ise burada en yüksek oran olan %30u aldık. Giderlere göre karımız %173,5tur.
Bu yazdıklarımız bir senaryodur. Gerçekleşmesi iyi rejisör seçen yapımcıya kalmıştır. Konularında söz sahibi imalat, pazarlama sahasında imrendiğim işletmeler gördüm. Bunların çoğunda yöneticiler her gün bir durum muhasebesi, analiz toplantıları yapıyor, konuları müzakere, müşavere ediyorlar. Tarım kesiminde bunu maalesef görmedim. Bir işin muvaffakiyeti takiple mümkündür. Günlük durum muhasebesi iş içinde aynı zamanda meslek içi eğitimdir.
Süt inekçiliğinde sağım süresi yani laktasyon 305 gündür. 60 günlük boşlukta ineğin gebeliği ilerler. Yani ilk doğumdan 85 gün sonra ineğin boğaya verilmesi veya suni tohumlama yapılması gerekir. Takipsizlik sebebiyle laktasyon bazen 305 değil 465 gün bile olur. Tabii ki bu bir kayıptır. İş iyi takip edilirse tohumlama, doğum eşit aralıklara yerleştirilebilirse süt verimi eşit olur. Aksi taktirde bazı aylarda süt 3.000 litre, bazı aylarda 1.500 litreye iner. Tabii bu süt pazarlamasında sıkıntılara ve aynı zamanda nakit akışında zorlamalara sebep olur.
Programın aksaması düve, tosun besleme ve satışlarında da büyük sorunlara sebep olur. Bu sebepledir ki idarecilerin profesyonel olması veya profesyonel düşünceyle hareket eden kimseler olması gerekir.
Keza silaj ve yem giderlerinde programın aksaması sebebiyle büyük dalgalanmalar olur. Tam silaj yapma mevsiminde doğumların olması bu faaliyeti büyük ölçüde engeller. Bütün bir yıla tesir edecek neticeler yaratabilir. Aşağıda yatırımlar bahsinde göreceğimiz gibi bu işin çok iyi takip edilmesi için bilgisayar destekli programlara ihtiyaç vardır.
Şimdi sırasıyla gerekli yatırımları gözden geçirelim:
Barınaklar:
Hayvan başına 3m2den 600 m2 x 25.000.000 birim fiyatı ile 27.000$
Doğumhane 1.000$
Buzağı Odası 1.000$
Revir 1.500$
Sağım Ünitesi 10.000$
Depolar 9.000$
1.800 m3 Silaj Havuzu 36.000$
YEKÜN 94.500$
Ekipman Yatırımı:
Bir adet iki ataşmanlı silaj makinesi 20.000$
2 Adet Traktör 75.000$
3 Adet Römork 20.000$
1 Adet Yem Dağıtıcı 10.000$
1 Adet Gübre Römorku 6.000$
1 Adet Çizel 1.000$
1 Adet Rotatiller 2.200$
1 Adet Havalı Mibzer 5.000$
1 Adet Ara Çapa 4.500$
1 Adet Ön Kepçe 6.000$
1 Adet Komple Değirmen 4.000$
YEKÜN
153.700$
Binalar:
4 Adet Veteriner ve İşçi Evi 10.000$
1 Adet İdari Bina 6.000$
Bilgisayar Sistemi 7.000$
Asgari Çiftlik Arazisi (25 Dönüm x 400.000.000) 12.500$
YEKÜN 35.000$
SABİT YATIRIMLAR TUTARI 283.700$
İLK DAMIZLIKLAR BEDELİ 190.000$
GENEL YEKÜN 473.700$
Senaryomuz 100 ineğe göre kurulmuştur. Görülüyor ki 100 ineklik bir çiftlik 200 hatta tosun ve düveler satılıncaya kadar 250 başa kadar çıkabilir.
Bir çiftliğin büyümesi işten bile değil. Nitekim Bursa ve yöresindeki kazalarda bulunan damızlıkçılar içinde 10-15 hayvanla başlayıp bugün yüzlerce hayvana sahip pek çok çiftlik var. Yani büyümek kolay ancak devam bilgi, sebat ve cesaret isteyen bir iştir.
Dikkat edilirse en mühim yatırım unsurunu yani çiftlik arazisini en sona yazdım. Çünkü en çok tartışılacak konu çiftliğin arsasıdır. Çünkü yol, su, emniyet, elektrik, meyil, rüzgar arsa seçiminde çok mühim rol oynar. Ayrıca müstakbel büyümeyi düşünmek gerek.
Su ve giderler konusuna göz atalım. Hayvanlar günde ortalama 50 kg su tüketir. Bu durumda çiftliğe günlük ineklerin içme suyu olarak 10 ton, bir o kadar da temizlik vs için gerekir. Büyüme nazara alınırsa baştan suya ve giderlere dikkat etmek gerek.
Şu ana kadar konu etmediğim gübre tali ürün sayılır. Bazen değeri, bazen de derdi çoktur. İyi planlanırsa bir gelir kaynağı olabileceği gibi silaj arazisi kiralamada avantaj sağlar. Çünkü hayvan gübresinin değeri köylümüz tarafından artık takdir edilmeye başlanmıştır. Bildiğiniz gibi 1.500 ton silaj ve 400 ton kuru yem tüketimimiz var. Su ile birlikte dışarı atılan bu maddelerin meydana getirdiği artık yani gübre en az 3.000 ton demektir. Yani 3.000 tonluk bir römork, bir diğer deyişle günde 3 römork gübredir.
Biriktirilmesi, ıslahı ve satışı hem iş hem para demektir. AYTAÇ işletmesinde 2000 baş hayvanın gübresi maalesef yanlış planlama yüzünden hiçbir işe yaramamaktadır. Halbuki 60 km yakınındaki Ankara Belediyesi civar vilayetlerden gübre aramaktadır.
Ülkemizde gittikçe artan ve hayvansal gübreye ihtiyacı olan seracıların aradığı biyogaz gübresi yapılacak tesislerle çok iyi paralar kazanılabilir. Biyogaz ünitelerinden çıkan gaz işletmenin bütün enerji ihtiyacını karşıladığı gibi bir sistemle enterkonnekte sisteme elektrik satmak mümkündür. Bugün Bursa Belediyesi eski çöplükten elde ettiği biyogazı elektriğe dönüştürüp enterkonnekte sisteme satmaktadır.
İlgili herkesin bu hayali projeye tenkitlerini beklerim.
Saygılarımla,
Salih MERT
20.05.2002
Panayır Mah. Derman Cad. No: 65 BURSA
(533) 695 4174
FİZİBİLİTE DENEMESİ
(Güncelleme - 14 Haziran 2014)
ÖNSÖZ
Sivil Toplum Kuruluşu (STK) yönünden en zayıf toplum kesimi olan çiftçimiz son zamanlarda bayağı bir ilerleme gösterdi. Evvelce okuyucu sayısını belirlemek için yazılarımıza numaratör koymamıştık.Şu anda okuyucu sayısı 150187, Fizibilite Denemesi adlı yazımın okuyucu sayısı 59289. Toplumumuzun en cahil ve en az okuyan kesimi bile bir arayış içinde.
Çiftçimizin, bilhassa hayvancımızın arayış içine girmesi, teşvikler kadar Damızlık Birlikleri, Süt Birlikleri yanında eğitim veren kuruluşlarımızın rolü inkar edilemez . Damızlık Birliklerinin Vilayet (il) bazında teşkilatlanması , ihtiyacı olan ilçelerin merkezden izin alma prosedürü sebebiyle sürtüşmelere sebep olmakta; Süt Birliklerinin İlçe bazında teşkilatlanmaları onları daha faal kılmaktadır.
Köy-Kooplar, Pancar kooperatifleri , köyünden kopamamış ticaret veya sanayici lerin teşvikiyle meydana gelen STKlar çiftçinin arayışlarına öncülük etmişlerdir.
Fizibilite Denemesi makalemde, o gün için değişmeyen sağlam para olarak görülen DOLAR ile hesap-lamalar yapmıştım. En çok okunan makalem sebebiyle ANALİZlerimi Türk Lirasına çevirmem ısrarla istenir oldu. Ancak, Türk Lirasına çevirmeye başladığımda birçok şeyin değiştiğini gördüm.TÜRK LİRASINI dolardan daha sağlam yapanlara şükran borçluyuz.
Her şeyden evvel Hayvancılığımızın ileri ülkeler kadar olmasa da çok ilerlediğini görüyoruz. Mesela süt verimi altı tondan sekizbuçuk tona çıkmış bulunuyor. Tahıl silajında Tritikale-Macar fiği denemelerin-de yedi tona çıktığını MÜJDELEYEN okuyucularım oldu.Yine üçüncü nesil hayvancılık yapan bir arkad-aşım bahar aylarında yağmura tutulmuş yulafın hayvanlar tarafından daha çok tüketildiğini söyledi.
Bazı Damızlık Birlik Başkanları otuz yıldır o makamdan indirilemiyor. Şüphesiz tecrübe kazanan makamda daha faydalı olacağı için tercih edilmelidir. Ancak, BABADAN MİRAS gibi görüp kanunun arkasına sığınıp, sırf aidat toplamak idarecilik değildir. Firmamız, devamlı yenilik peşinde ve yalnız kendi buluşu olan makineleri imal etmektedir. Zor doğumlarda kullanılan İNEK DOĞUM arabası ilk bu-luşlarımızdandır. 25-30 adet talep edildiğinde kendi servisimizle bila bedel götürüyoruz. Buna rağmen iki misli fiyat isteyen birlikler oluyor. Tek-tek isteyen, kargo parasına rağmen sipariş veren hayvancıla-rımıza satışımıza kızan birlikler oluyor. Bazı birlikler de PATENTİ bize ait olan bu malın taklitçilerinden olan firmalardan alarak akılları sıra bizi cezalandırmaya kalkışıyorlar.
Müşavirlik teklifiyle müracaat edenlere cevap vermiyorum .Bilgi paylaştıkça çoğalır, ALLAH RAZI OLSUN diyenler bana yeter. Kafatasında kalıp, öldüğünde toprağa karışaçak bilginin sahibine ne faydası olacak ki !!!!
DENEMELER makalemde, Balkan ve Birinci Dünya Savaşı sırasında 9-14 yıl askerlik yapanların tarım bi-gilerinin nasıl unutulduğunu, Osmanlının hüküm sürdüğü bölgelerde bazı bilgilerin nasıl hayata geçiri-ldiğini ortaya koymak bendenizi en çok sevindiren konular olmuştur.
Niyet hayır, akıbet hayır inşallah !!!
14 Haziran 2014
Bir hayvancılık işletmesinde karlılık hesabının yapılabilmesi işletme politikasına, yer, sermaye, pazar ve işletme kabiliyetine bağlı çok bilinmeyenli ve değişkenli bir problemdir. Problemi çözebilmek için faktörleri sırayla gözden geçirelim.
Birinci faktör olarak yetiştirilecek hayvanın tarifi ile işe başlayalım: İşkembeli ,geviş getiren hayvanlardan olan inek yiyecek zincirinin en son halkası olan ve insanların tüketemeyeceği ot, yaprak, selüloz evsaflı organik maddeleri insanoğlunun en sevdiği et ve süte dönüştüren, yaratılışı itibariyle işkembesi ve bağırsaklarındaki faydalı mikroorganizmalarla uyum içinde çalışan canlı bir fabrikadır. Bu fabrikanın hammaddesi olan bitki yerine tahıl verilmesi dengeyi bozduğu gibi maliyeti de arttırmaktadır.
Taze, bol ve ucuz bitki bulmanın en kolay yolu, mevsiminde hasat edip bunları bozulmadan uzun süre saklayarak depolamak yani. silaj yapmaktır. Bitkileri kurutarak depolamak hem masraflı hem de kayıpları ve riski çoktur. Hayvan yiyeceklerinin havasız, oksijensiz ortamda saklanması, konserve edilmesi demek olan silaj ülkemizde de süratle yaygınlaşmaktadır. Ancak, devlet üretme çiftlikleri dışında mısır haricinde, bilhassa tahıl silajı yapımı yaygınlaşmamıştır. Bunun sebebi de uygun makine imalatının yerli olarak yapılamamış olmasıdır. Ülkemiz yağış rejimi ve iklim şartları sebebiyle mısır yetiştirilemeyen yerlerde silaj için tek alternatif bitki tahıldır. Ayrıca maliyeti itibariyle en ucuz silaj malzemesi de tahıllardır.
BİR DÖNÜM MISIR SİLAJININ MALİYETİ
Tohum fiyatı
50 TL
Sürüm masrafı 15 lt mazot x 4.35
65 TL
Gübre( 3x15)
60 TL
Üre
90 TL
Sulama 200m damlama boru
120 TL
Yabancı ot ilacı
15 TL
Çapa işçiliği
15 TL
Silaj işçiliği
15 TL
Kira bedeli
80 TL
TOPLAM 510 TL / Dönümüne 5.000 kg hesabıyla
Kilogramı ortalama maliyeti 0.10 TL (10 kuruştur).
MISIR SİLAJININ protein değeri %5 ' dir. %5 protein değeri sebebiyle,
MISIR SİLAJI PROTEİNİNİN BİRİM FİYATI 0.005TLdır.
BİR DÖNÜM ( ARPA BUĞDAY YULAF ÇAVDAR FİĞ) SİLAJININ MALİYETİ
Ürün Dönüme ekilen Dönüm Maliyeti
Tritikale
1 kg
2 TL
Macar Fiyi
6 kg
8 TL
Yulaf
1.5 kg
30 TL
TOPLAM
40 TL
Sürüm masrafı 15 lt mazot x 4.35
65 TL
Gübre( 3x15)
150 TL
Silaj işçiliği
40 TL
Kira bedeli
40 TL
TOPLAM 335 TL / Dönümüne 4500 kg hesabiyle ORTALAMA KİLOGRAM MALİYETİ 0.075 TL ' dır. Ancak % 10 protein değeri sebebiyle
TAHIL SİLAJININ protein değeri %10 ' dur. %10 protein değeri sebebiyle,
TAHIL PROTEİNİN BİRİM MALİYETİ 0.0075 TL ' dır. Yani mısıra göre tahıl silajının maliyeti yarı yarıyadır.
Et ve sütün yapı taşı olan proteinin maliyeti görüldüğü gibi küçümsenecek bir konu değildir. Mesela hayvancılıkta en çok kullanılan samanın sindirilebilir proteini % 1 dir. Mevsiminde, harmanda samanın fiyatının bugün için en az 6 TL hesap edilse samandaki protein birim fiyatı 6 liradır. Öte taraftan kilogramı 0.9 TL olan %18 proteinli kesif fabrika yeminin protein birim fiyatı 0.9 liradır. Ülkemiz hayvancısı tarafından pek bilinmeyen ÇİĞİT (pamuk tohumu) %28 protein ve % 22 yağ oranı ile en ucuz yem hammaddesidir. Borsa fiyatı ile 8.5 liraya alınabilen çiğitin protein birim fiyatı ise 0.30 liraya gelmektedir.
Aşağıdaki tablodan çeşitli maddelerin protein birim fiyatlarını karşılaştıralım:
Hububat, çayır otu silajı
0.075 TL
Mısır silajı
0.10 TL
Yonca
0.55 TL
Çiğit
0.85 TL
Kesif Yem (%16 proteinli)
0.9 TL
Saman
0.6 TL
Protein değerine göre karşılaştırıldığında samanın en pahalı yem materyali olduğu gün gibi ortaya çıkmaktadır. Her ne kadar bazıları hayvanların selüloz ihtiyacı sebebiyle samana ihtiyaç olduğu tezini ileri sürmektedir. Ülkemizde çok uzun süren hasat sebebiyle samandaki sindirilebilir selüloz nispeti de proteindeki gibi %1 lere inmekte ve hayvanlarda fiziki doyum haricinde bir işe de yaramamaktadır. Aslında fiziki doyum, modern hayvancılıkta verimi düşürdüğü için istenmeyen bir konudur .
Hayvancılıkta, proteinden sonra en mühim konu enerjidir. Hayvanın hareket, ısı, et ve sütün bileşimindeki yağların meydana gelişi hayvanların işkembelerindeki bir gram rumen - işkembe ortamında 15-20 milyar mikroorganizma tarafından gerçekleştirilmektedir .Eğer ortam bozulacak olursa canlı bir fabrika olan hayvanın işçileri olan mikroorganizmalar ölür, arkasından hayvanın sağlığı ve verimi de tehlikeye girer. Bu sebepledir ki hayvan beslemede yem değişikliği ve rasyon dengesizliği ciddi sorunlar yaratır.
Hayvancılıkta, enerjinin temeli selülozdur. İşkembe mikroorganizmaları tarafından ,nişastaya ,nişasta şekere,şeker glikoza, glikoz da enerji veya yağa dönüşmektedir. İşkembedeki enerji maddeleri dengeli değilse verim hayal olur. Bu gün hayvancılıkta da ileri olan sanayi ülkelerinde inek başına 11 tona çıkan süt verimi, bir tona yaklaşan et verimi işkembedeki mikroorganizma dengesini gözeten besleme teknikleridir. Ot yemeğe göre dizayn edilmiş hayvanların yemlerini protein/karbonhidrat dengesini en uygun ve en ucuztemin etmenin yolu da silaj ile mümkündür.
Silaj yapılacak maddeleri karbonhidrat ve protein değerlerine göre tasnif edelim:
CİNSİ
KARBONHİDRAT
PROTEİN
Mısır
Çok yüksek
Çok az
Ot
Yüksek
Az
Ot + Baklagiller
Orta
Orta
Tahıl + Fiğ Karışımı
İyi
İyi
Baklagiller + Ot
Az
Yüksek
Baklagiller
Çok az
Çok yüksek
Karbonhidratı yüksek malzemelerin silajı kolay, proteini yüksek malzemelerin silajı daha zordur. Nem,rutubet oranı silajın kalitesine en çok tesir eden faktördür. Türkiyede 30 bin ton kadar tahmin edilen bezelye-araka sapları protein yönünden ideal ve ucuz bir malzemedir. Ancak, rutubet nispeti % 85 gibi yüksektir ve blenderdan geçirilse kavanozda su gibi çalkalanır. Fabrikalardan devamlı çekilme mecburiyeti yüzünden rutubetin atılması için bekletilemez .Ancak, % 20 civarında kuru madde saman, pamuk koza kapçığı- ilave edilerek, hayvanların çok sevdiği bir silaj yapılabilir. Mayısın son haftasıyla, haziranın ilk iki haftasında çalışan bezelye fabrikalarından faydalanabilmek için katkıda kullanılacak malzemenin bir yıl evvelinden tedariki gerekir.
Böylesine kıymetli bir malzemenin değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca, domates, biber, fasulye, patates çalışan konserve fabrikalarının artıkları düzenli, devamlı ve ucuz malzeme depoları sayılır. Güney Marmara da konserve fabrikalarına yakın kurulacak bir çiftlik bu avantajdan faydalanabilir Ancak, bu artık maddelerin silaja uygun hale getirilmesi için tekrar parçalanması gerekir. Ülkemizde imalatı yapılmayan OTSU maddeler silaj makinesi çok pahalıdır. İtalyan FERABOLİ marka ot ve mısır ataşmanıyla birlikte teklif edilen fiyat 20.000$ ' dır. Bana göre ülkemiz hayvancılığının olmazsa olmazşartlarından sayılması gereken bu makine türlerinin kullanılmışlarından edinmek ve know-how alarak imalatına girmek gerekir. Bursa Kemal Paşa Holstein Yetiştiriciler Birliği Feraboli iki ataşmanlı silaj makinesi almış. Kendi traktör ve operatörüyle ortaklarına ve ortak haricine silaj yapmaktaymış. Sevindirici bir gelişme. Yeni kurulacak bir çiftlikte bu imkandan yararlanılarak:
Traktör bedeli (100 beygir gücünde) olarak
80.000 TL
Silaj makinesi
25.000 TL
YEKÜN
105.000 TL
liralık geçici bir tasarruf sağlanır. Ancak, sorun sonsuza dek kira ile yürümez. Kaldı ki işletmenin demirbaşında başkasına muhtaç olan sonunda ona esir olur.
Silaj malzemeleri karbonhidrat/protein karşılaştırma tablosundan da görüleceği gibi denge yönünden en mükemmel silaj çeşidi fiğ+tahıl karışımıdır. Ancak, hava şartları ve tarımın belirsizlikleri hayvancıyı devamlı tedbirli olmaya zorlar. Ayrıca çeşitli silajlar hayvanların iştahını arttırıcı tesirler yaratır. Modern hayvancılıkta verime dönüştürülen yem sarfiyatı arzu edilen bir şeydir.
Rumenoloji, yani işkembe ilmi sayesinde ileri ülkeler, 1960-l962 yılları arasında 4,5 ton olan süt verimini 10 tonun üzerine çıkarmış bulunuyor. Asrımız uzaydan yer bilimlerine, oradan bilgisayarın açtığı müthiş ufuklarla, biyoloji ve canlılar aleminin bir çok bilinmeyenini çözmeye ;insanlığın üç bin yıllık bilgi birikimini 40-50 yılda defalarca katlamıştır. İlimlerde, sınırlama, engelleme yoluyla uzun müddet tekel oluşturmak mümkün değil. Ancak, ilmin tatbikatında müthiş farklar doğuyor. Bu, organizasyon farkıdır.Uzun soluklu, alternatifli plan ve proje yapmak, müzakere ve müşavere alışkanlığı kazanamamaktan dolayı TARIM ülkesi Türkiyede ET ve SÜT dünyanın en pahalısıdır. Yeni başlayacakların yüksek fiyat avantajını kullanmaları için uzun soluklu, alternatifli plan ve projeleri usanmadan müzakere ve müşavere etmeleri gerekir. Daha işin başlangıcında, besmelesinde bugünkü değerle 100.000 lira yatırımdan bahsetmek moralleri bozmuş olabilir.
Normal piyasa şartlarında kuruluşunu tamamlamış bir işletmenin karlılık durumunu ortaya koyarak, yatırımın hayvan adedi, ahırlar, depolar ,asgari arazi, makine ve ekipman donanımı ,silaj, yem stokları için gerekli sermaye hesabına geçilebilir. Bunun tersinden hareketle de rantabl bir sermaye hesap edilebilir
Bir hayvancılık işletmesinin uzun vadede süt, et, damızlıkçı üç vasfı kazanması gerekir. Her ne kadar bazen et daha karlı olduğu için et maksatlı tercih edilmektedir. Bazı çiftçiler kışı boş geçirmemek için kışın besicilik yapıp yazın diğer tarım işlerine dönmektedirler Bir misalle konuyu açmaya başlayalım:.
Yüz baş ineği olan entegre bir hayvancılık işletmesinde sene sonunda :
Hayvan
TL Birim Fiyat
Toplam Tutar
100 baş sağılır inek
6000
600.000
50 kendi yavruları dişi düve
2500
125.000
50 erkek tosun
2500
125.000
YEKÜN
850.000
hayvan mevcudu bulunmaktadır. Düveler sıfata verildikten sonra bir kısmı yaşlanmış, yozlaşmış, analarının yerini alacak, diğerleri yeni damızlıkçılara satılacaktır. Tosunlar ise (ortalama sekiz aylık) en iyi gelişme devresinde 12 aylık bir besi devresinden sonra kesime gönderilecektir. Hayat devam ettiğine göre inekler yine doğuracak, büyük ihtimalle yavruların yarısı dişi yarısı erkek olacaktır.
Hayvanların yem ihtiyacı için:
İneklere
Günlük 24x100 = 2400kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 876.000
Düvelere
Günlük 16x 50 = 800kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 292.000
Tosunlara
Günlük 18x 50 = 900kg silaj
Yıllık 2.400 x 365 = 329.000
YEKÜN
4.100 kg
1.497.000 kg
Yıllık silajın maliyeti:
Tahıl silajı
500 ton x 75 TL
37,500 TL
Silajın haricinde verim payı olarak hayvanlara yedirilecek yemler:
Hayvan Cinsi
Kesif Yem
Çiğit
Kuru Ot/Yonca
İnekler
2 x 100 = 200 Kg
2 x 100 = 200 kg
2 x 100 = 200 Kg
Düveler
1 x 50 = 50
1 x 50 = 50
1 x 50 = 50
Tosunlar
2 x 50 = 100
2,5 x 50 = 125
2 x 50 = 100
YEKÜN
350 kg
375 kg
350 kg
Bu hesaba göre yıllık:
Kesif yem ihtiyacı
350 kg x 365 gün = 127.750 kg
130.000 kg x 0.9 = 117.000 TL
Çiğit '
375 kg x 365 gün = 136.875 kg
140.000 kg x 0.85 = 119.000 TL
Kuru Ot-Yonca
350 kg x 365 gün = 127.750 kg
130.000 kg x 0.55 = 71.500 TL
YEKÜN
400.000
307.500 TL
Bu hesaba göre yıllık yem giderleri :
Silaj maliyetimiz
37.500 TL
Kesif yem kuru madde gideri
307.500 TL
YEKÜN
345.000 TL
Ağırlığı itibariyle silajın % 26sı kadar olan kuru yemler maliyet itibariyle silajdan 2.5 kat daha pahalıdır . Ülkemizde, sanayi ülkelerine göre hayvansal gıdaların neden daha pahalı olduğu ortaya çıkıyor.
Hesaplarımıza göre inekler günde 24 Kg silajla 10-12 Kg, 6 Kg kesif yem ,kuru ot veya yonca ile 16-18 Kg kuru madde almakta bu ileri ülkeler ve bizde Marmara standartlarına göre yıllık laktasyon müddetince 6.000 Kg süt verimine yeterlidir. Düveler 18 ayı tamamladıklarında boğaya veya suni döllemeye verilebilecek gelişmeye ulaşır, iki aylık gebeliklerinde de analarının değerini bulur. Tosunların aldıkları yeme göre günlük canlı ağırlık artışları 1.300 gr. civarındadır. Yılbaşında 140 kg olan canlı ağırlığa 470 eklendiği var sayılsa 610 kg canlı ağırlığın % 60ı kadar et demektir. Bu verilere göre:
İneklerin Gelir/Gider Hesabı
GİDER GELİR
Kesif Yem
2x100x365=73.000 x 0.9 TL= 65.700
Çiğit
2x100x365=73.000 x 0.85 TL= 62.050
Kuru Ot/Yonca
2x100x365=73.000 x 0.55 TL= 40.150
Silaj
876 000 Kg x 0.075 TL = 65.700
Süt Hesabı
8.500 Lt x100= 850.000 KG x 1.2 TL=1.020.000
Dana Hesabı
100 x 1.250 TL= 125,000
YEKÜN YEM GİDERİ 233.600 TL GELİRLER TOPLAMI 1.145.000 TL
KÂR
911.400 TL
Düvelerin Hesabı
GİDER GELİR
Çiğit
50x365= 18.250 x 0.85 = 15,512
Kuru Ot/Yonca
50x365= 18.250 x 0.55 = 10.000
Silaj
292.000 Kg x 0.075 = 21,900
Kesif Yem
50x365 = 18.250kg x 0.9 = 16,425
İki Aylık Gebe Düvelerin Satışından
50 x 2.500 = 125,000
YEKÜN YEM GİDERİ 53,837
DANA GİRİŞ BEDELİ 125,000
KÂR
71,163 TL
Yem Giderlerine Göre Brüt Gelir
2.4 Katıdır
Sermayeye
2.4 Katıdır
Erkek Dana / Tosun Hesabı
GİDER GELİR
Kesif Yem
2x50x365= 36.500 x 0.9 = 32,850
Çiğit
2,5x50x365= 45.625 x 0.85 = 38,780
Kuru Ot/Yonca
2x50x365= 36.500 x 0.55 = 20,000
Silaj
329.000 Kg x 0.075 = 24.675
18 Aylık Besideki Danaların Ağırlığı
610 Kg. %60 ile 18.300 Kg. Et elde edilir.
Bugünkü fiyat ile
18.300 kg x 16 TL= 292,800 TL
YEKÜN YEM GİDERİ 116,305 TL
DANA GELİRLERİ 292,800 TL
KAR
176.495 TL
Çiftliğin kar/zarar hesabını bir arada görelim:
Çiftliğin Kar/Zarar Hesabı
GİDER GELİR
İneklerin Yem Gideri
233,600
Düvelerin Yem Giderleri
53,837
Tosunların Yem Giderleri
116,305
Yem Giderleri Toplamı
403,742
Genel Giderler (Yem giderinin %30 ' u)
121,122
Süt Geliri
1.020.000
Düve Geliri
71,163
Tosun Geliri
176,495 TL
GENEL YEKÜN
524,864 TL
GENEL YEKÜN
1,267,658 TL
YIL SONU KÂRI 742,794 TL
Fiiliyatta olduğu kadar literatürde de genel giderler yem giderlerinin %20 - %30 nispetinde hesap edilir. Şüphesiz her işletmeye göre farklı neticeler çıkabilir. Biz ise burada en yüksek oran olan %30u aldık. Giderlere göre karımız %173,5tur.
Bu yazdıklarımız bir senaryodur. Gerçekleşmesi iyi rejisör seçen yapımcıya kalmıştır. Konularında söz sahibi imalat, pazarlama sahasında imrendiğim işletmeler gördüm. Bunların çoğunda yöneticiler her gün bir durum muhasebesi, analiz toplantıları yapıyor, konuları müzakere, müşavere ediyorlar. Tarım kesiminde bunu maalesef görmedim. Bir işin muvaffakiyeti takiple mümkündür. Günlük durum muhasebesi iş içinde aynı zamanda meslek içi eğitimdir.
Süt inekçiliğinde sağım süresi yani laktasyon 305 gündür. 60 günlük boşlukta ineğin gebeliği ilerler. Yani ilk doğumdan 85 gün sonra ineğin boğaya verilmesi veya suni tohumlama yapılması gerekir. Takipsizlik sebebiyle laktasyon bazen 305 değil 465 gün bile olur. Tabii ki bu bir kayıptır. İş iyi takip edilirse tohumlama, doğum eşit aralıklara yerleştirilebilirse süt verimi eşit olur. Aksi taktirde bazı aylarda süt 3.000 litre, bazı aylarda 1.500 litreye iner. Tabii bu süt pazarlamasında sıkıntılara ve aynı zamanda nakit akışında zorlamalara sebep olur.
Programın aksaması düve, tosun besleme ve satışlarında da büyük sorunlara sebep olur. Bu sebepledir ki idarecilerin profesyonel olması veya profesyonel düşünceyle hareket eden kimseler olması gerekir.
Keza silaj ve yem giderlerinde programın aksaması sebebiyle büyük dalgalanmalar olur. Tam silaj yapma mevsiminde doğumların olması bu faaliyeti büyük ölçüde engeller. Bütün bir yıla tesir edecek neticeler yaratabilir. Aşağıda yatırımlar bahsinde göreceğimiz gibi bu işin çok iyi takip edilmesi için bilgisayar destekli programlara ihtiyaç vardır.
Şimdi sırasıyla gerekli yatırımları gözden geçirelim:
Barınaklar:
Hayvan başına 3m2den 600 m2 x 25.000.000 birim fiyatı ile 27.000$
Doğumhane 1.000$
Buzağı Odası 1.000$
Revir 1.500$
Sağım Ünitesi 10.000$
Depolar 9.000$
1.800 m3 Silaj Havuzu 36.000$
YEKÜN 94.500$
Ekipman Yatırımı:
Bir adet iki ataşmanlı silaj makinesi 20.000$
2 Adet Traktör 75.000$
3 Adet Römork 20.000$
1 Adet Yem Dağıtıcı 10.000$
1 Adet Gübre Römorku 6.000$
1 Adet Çizel 1.000$
1 Adet Rotatiller 2.200$
1 Adet Havalı Mibzer 5.000$
1 Adet Ara Çapa 4.500$
1 Adet Ön Kepçe 6.000$
1 Adet Komple Değirmen 4.000$
YEKÜN
153.700$
Binalar:
4 Adet Veteriner ve İşçi Evi 10.000$
1 Adet İdari Bina 6.000$
Bilgisayar Sistemi 7.000$
Asgari Çiftlik Arazisi (25 Dönüm x 400.000.000) 12.500$
YEKÜN 35.000$
SABİT YATIRIMLAR TUTARI 283.700$
İLK DAMIZLIKLAR BEDELİ 190.000$
GENEL YEKÜN 473.700$
Senaryomuz 100 ineğe göre kurulmuştur. Görülüyor ki 100 ineklik bir çiftlik 200 hatta tosun ve düveler satılıncaya kadar 250 başa kadar çıkabilir.
Bir çiftliğin büyümesi işten bile değil. Nitekim Bursa ve yöresindeki kazalarda bulunan damızlıkçılar içinde 10-15 hayvanla başlayıp bugün yüzlerce hayvana sahip pek çok çiftlik var. Yani büyümek kolay ancak devam bilgi, sebat ve cesaret isteyen bir iştir.
Dikkat edilirse en mühim yatırım unsurunu yani çiftlik arazisini en sona yazdım. Çünkü en çok tartışılacak konu çiftliğin arsasıdır. Çünkü yol, su, emniyet, elektrik, meyil, rüzgar arsa seçiminde çok mühim rol oynar. Ayrıca müstakbel büyümeyi düşünmek gerek.
Su ve giderler konusuna göz atalım. Hayvanlar günde ortalama 50 kg su tüketir. Bu durumda çiftliğe günlük ineklerin içme suyu olarak 10 ton, bir o kadar da temizlik vs için gerekir. Büyüme nazara alınırsa baştan suya ve giderlere dikkat etmek gerek.
Şu ana kadar konu etmediğim gübre tali ürün sayılır. Bazen değeri, bazen de derdi çoktur. İyi planlanırsa bir gelir kaynağı olabileceği gibi silaj arazisi kiralamada avantaj sağlar. Çünkü hayvan gübresinin değeri köylümüz tarafından artık takdir edilmeye başlanmıştır. Bildiğiniz gibi 1.500 ton silaj ve 400 ton kuru yem tüketimimiz var. Su ile birlikte dışarı atılan bu maddelerin meydana getirdiği artık yani gübre en az 3.000 ton demektir. Yani 3.000 tonluk bir römork, bir diğer deyişle günde 3 römork gübredir.
Biriktirilmesi, ıslahı ve satışı hem iş hem para demektir. AYTAÇ işletmesinde 2000 baş hayvanın gübresi maalesef yanlış planlama yüzünden hiçbir işe yaramamaktadır. Halbuki 60 km yakınındaki Ankara Belediyesi civar vilayetlerden gübre aramaktadır.
Ülkemizde gittikçe artan ve hayvansal gübreye ihtiyacı olan seracıların aradığı biyogaz gübresi yapılacak tesislerle çok iyi paralar kazanılabilir. Biyogaz ünitelerinden çıkan gaz işletmenin bütün enerji ihtiyacını karşıladığı gibi bir sistemle enterkonnekte sisteme elektrik satmak mümkündür. Bugün Bursa Belediyesi eski çöplükten elde ettiği biyogazı elektriğe dönüştürüp enterkonnekte sisteme satmaktadır.
İlgili herkesin bu hayali projeye tenkitlerini beklerim.
Saygılarımla,
Salih MERT
20.05.2002
Panayır Mah. Derman Cad. No: 65 BURSA
(533) 695 4174
