Tarımda Rusya pazarının önemi
Kayıt : 13 Ağustos 2014
Yazan : Ali Ekber Yıldırım Kategori : Dışticaret
Türkiyenin yakın coğrafyasında çok önemli siyasal ve ekonomik gelişmeler yaşanıyor. Bunlardan bazıları tarım sektörünü de doğrudan etkiliyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi nedeniyle Türkiye bölgedeki bir çok gelişmeye seyirci kaldı. Rusya Federasyonu, batılı ülkelerin özellikle Avrupa Birliğinin yaptırımlarına karşı sert yaptırımlarla yanıt vereceğini duyurdu. Avrupa Birliğinden ithalat yapmama kararı bu yaptırımlardan birisi.
Bu karar,Türkiyede de bazı sektörlerde heyecan yarattı. Avrupa Birliğinden ve diğer ülkelerden tarım ürünü ithalatı yapılmazsa doğacak boşluk Türkiye tarafından doldurulabilir mi?
Bu soruya yanıt verebilmek için öncelikle Rusyanın tarım ve hayvancılıktaki durumuna, Türkiye ile dış ticaretine bakmak gerekir.
Türkiyenin Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliğinin Rusya Federasyonuna ilişkin hazırladığı rapora göre, ülkenin tarımsal yapısı özetle şöyle:
1-Ülkenin kuzey bölgelerindeki toprak yapısı tahıl ve benzeri diğer ürünler üretimi için elverişli olmadığından üretim, güney bölgeleri ile batı Sibiryada gerçekleştiriliyor. Ülkenin kuzeyinde ise hayvancılığa ağırlık veriliyor.
2- Rusyanın tarım için elverişli olmayan coğrafi koşulları ve 3 yılda bir yaşanan kuraklık topraklarının yalnızca yüzde 32si tarım için kullanılabiliyor.
3- Kronik sermaye yetersizliği ve devlet yardımlarına bağımlılık tarımsal işletmelerin karşılaştığı en önemli sorun.
4-Anayasada toprakta özel mülkiyet hakkı teyit edilmekle birlikte, mevcut yasal düzenlemede bu hak henüz tanınmıyor.Ayrıca, arazinin alınacak kredilerde teminat olarak gösterilememesi çiftçilerin kredi imkanlarını ortadan kaldırırken işletmelerdeki verimsizliğin de kaynağını teşkil ediyor. Ülkedeki sorunlu çiftliklerin desteklenmesinin devlete maliyeti yüksek. Putin hükümeti tarafından çok sayıda devlet yardımının kaldırılmasına rağmen ülkedeki çiftlikler çok sayıda doğrudan sübvansiyon ve vergi indiriminden yararlanıyor.
5- Ülkenin en önemli ürünleri arasında tahıl,şekerpancarı,ayçiçeği,keten,patates,sebze ve meyve üretimi var. Kuraklığın olduğu yıllar 60 milyon ton, olmadığı yıllar ise 90 milyon ton civarında tahıl üreten Rusyanın şekerpancarı üretimi 2000 yılında 15 milyon ton iken 2012′de 43 milyon tona ulaştı. 2012 yılı ayçiçeği üretimi 8 milyon ton,patates üretimi 29 milyon ton, sebze üretimi ortalama 15 milyon ton ve meyve üretimi de ortalama 3.5 milyon ton seviyelerinde.
6- Hayvancılığı geliştirmek için önemli destekler sağlanıyor. Büyükbaş hayvan varlığı 20 milyon baş, domuz varlığı 20 milyon baş, küçükbaş hayvan varlığı ise 23 milyon baş civarında. Süt üretimi 32 milyon ton, yumurta üretimi 42 milyar adet, kırmızı et üretimi ise domuz dahil 8.6 milyon ton düzeyinde.
7-Sovyetler Birliği dağıldığında, Rus balıkçılık endüstrisi dünyada Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Çinden sonra 4. sırada yer alıyordu. Halen, taze ve dondurulmuş dünya balık üretiminin yüzde 25i ile dünya konserve balık üretiminin üçte biri Rusyada gerçekleştirilmektedir. Ancak, Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından büyük üretim kayıpları gösteren sektör, çok yavaş büyümektedir.
8-Yeni ulusal güvenlik stratejileri çerçevesinde gıdada kendi kendine yetmeyi ve ithalata bağımlılığı kırmayı öncelikli hedefler arasına koyan Rusyanın gıdada tam anlamıyla kendine yeterli duruma gelebilmesi için, başta et, süt ve sebze gibi ürünlerde dışa bağımlığın azaltılması gerekiyor.
9-Rusyanın ithalatına bakıldığında, tavuk ve domuz etini Amerika Birleşik Devletlerinden, patatesi Hollandadan, balığı Norveçten, sığır etini Brezilyadan, sığır ve domuz etini, Avrupa Birliğinden, süt, şeker ve tuzu Belarustan, sıvıyağı Ukraynadan alıyor.
10-Yerli üretimi artırmak ve üreticiyi desteklemek amacıyla Rusya zaman zaman ithalatı zorlaştırıcı kararlar uyguluyor.
Türkiye açısından bakıldığında tarım ürünleri dış ticaretinde Rusya çok önemli bir yere sahip. Türkiyenin tarım ürünleri ithalatında Rusya ilk sırada yer alırken, ihracatında 3.sırada. Rusya Federasyonuna 2013 yılında 1 milyar 179 milyon dolar tarımsal ürün ihracatı gerçekleşirken Türkiye, aynı dönemde 1 milyar 969 milyon dolarlık ithalat yaptı. Bu yılın ilk 6 aylık rakamlarına bakıldığında oransal olarak ithalatın daha çok arttığı görülüyor. İlk altı ayda Rusyaya yapılan tarımsal ürün ihracatı 580 milyon dolar olurken ithalat 1 milyar 365 milyon dolar olarak gerçekleşti. Tarım ürünleri ithalatının yüzde 22.5′i Rusyadan yapılırken ihracatın yüzde 6.7′si Rusyadan.
Özetle Rusya, tarımda önemli bir ithalatçı ama aynı zamanda özellikle tahıl ve yağlı tohumlarda önemli bir ihracatçı. Türkiye, başta yaş sebze ve meyve olmak üzere bir çok ürün ihraç ediyor. Ancak ihraç ettiğinden çok daha fazlasını ithal ediyor. Rusyanın yaptırımlara karşı Avrupadan ithalatını kesmesi sanıldığı kadar Türkiyeye çok büyük bir avantaj sağlamıyor. Fakat, bu fırsat değerlendirildiğinde pazardaki konumunu güçlendirebilir.
Kayıt : 13 Ağustos 2014
Yazan : Ali Ekber Yıldırım Kategori : Dışticaret
Türkiyenin yakın coğrafyasında çok önemli siyasal ve ekonomik gelişmeler yaşanıyor. Bunlardan bazıları tarım sektörünü de doğrudan etkiliyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi nedeniyle Türkiye bölgedeki bir çok gelişmeye seyirci kaldı. Rusya Federasyonu, batılı ülkelerin özellikle Avrupa Birliğinin yaptırımlarına karşı sert yaptırımlarla yanıt vereceğini duyurdu. Avrupa Birliğinden ithalat yapmama kararı bu yaptırımlardan birisi.
Bu karar,Türkiyede de bazı sektörlerde heyecan yarattı. Avrupa Birliğinden ve diğer ülkelerden tarım ürünü ithalatı yapılmazsa doğacak boşluk Türkiye tarafından doldurulabilir mi?
Bu soruya yanıt verebilmek için öncelikle Rusyanın tarım ve hayvancılıktaki durumuna, Türkiye ile dış ticaretine bakmak gerekir.
Türkiyenin Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliğinin Rusya Federasyonuna ilişkin hazırladığı rapora göre, ülkenin tarımsal yapısı özetle şöyle:
1-Ülkenin kuzey bölgelerindeki toprak yapısı tahıl ve benzeri diğer ürünler üretimi için elverişli olmadığından üretim, güney bölgeleri ile batı Sibiryada gerçekleştiriliyor. Ülkenin kuzeyinde ise hayvancılığa ağırlık veriliyor.
2- Rusyanın tarım için elverişli olmayan coğrafi koşulları ve 3 yılda bir yaşanan kuraklık topraklarının yalnızca yüzde 32si tarım için kullanılabiliyor.
3- Kronik sermaye yetersizliği ve devlet yardımlarına bağımlılık tarımsal işletmelerin karşılaştığı en önemli sorun.
4-Anayasada toprakta özel mülkiyet hakkı teyit edilmekle birlikte, mevcut yasal düzenlemede bu hak henüz tanınmıyor.Ayrıca, arazinin alınacak kredilerde teminat olarak gösterilememesi çiftçilerin kredi imkanlarını ortadan kaldırırken işletmelerdeki verimsizliğin de kaynağını teşkil ediyor. Ülkedeki sorunlu çiftliklerin desteklenmesinin devlete maliyeti yüksek. Putin hükümeti tarafından çok sayıda devlet yardımının kaldırılmasına rağmen ülkedeki çiftlikler çok sayıda doğrudan sübvansiyon ve vergi indiriminden yararlanıyor.
5- Ülkenin en önemli ürünleri arasında tahıl,şekerpancarı,ayçiçeği,keten,patates,sebze ve meyve üretimi var. Kuraklığın olduğu yıllar 60 milyon ton, olmadığı yıllar ise 90 milyon ton civarında tahıl üreten Rusyanın şekerpancarı üretimi 2000 yılında 15 milyon ton iken 2012′de 43 milyon tona ulaştı. 2012 yılı ayçiçeği üretimi 8 milyon ton,patates üretimi 29 milyon ton, sebze üretimi ortalama 15 milyon ton ve meyve üretimi de ortalama 3.5 milyon ton seviyelerinde.
6- Hayvancılığı geliştirmek için önemli destekler sağlanıyor. Büyükbaş hayvan varlığı 20 milyon baş, domuz varlığı 20 milyon baş, küçükbaş hayvan varlığı ise 23 milyon baş civarında. Süt üretimi 32 milyon ton, yumurta üretimi 42 milyar adet, kırmızı et üretimi ise domuz dahil 8.6 milyon ton düzeyinde.
7-Sovyetler Birliği dağıldığında, Rus balıkçılık endüstrisi dünyada Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Çinden sonra 4. sırada yer alıyordu. Halen, taze ve dondurulmuş dünya balık üretiminin yüzde 25i ile dünya konserve balık üretiminin üçte biri Rusyada gerçekleştirilmektedir. Ancak, Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından büyük üretim kayıpları gösteren sektör, çok yavaş büyümektedir.
8-Yeni ulusal güvenlik stratejileri çerçevesinde gıdada kendi kendine yetmeyi ve ithalata bağımlılığı kırmayı öncelikli hedefler arasına koyan Rusyanın gıdada tam anlamıyla kendine yeterli duruma gelebilmesi için, başta et, süt ve sebze gibi ürünlerde dışa bağımlığın azaltılması gerekiyor.
9-Rusyanın ithalatına bakıldığında, tavuk ve domuz etini Amerika Birleşik Devletlerinden, patatesi Hollandadan, balığı Norveçten, sığır etini Brezilyadan, sığır ve domuz etini, Avrupa Birliğinden, süt, şeker ve tuzu Belarustan, sıvıyağı Ukraynadan alıyor.
10-Yerli üretimi artırmak ve üreticiyi desteklemek amacıyla Rusya zaman zaman ithalatı zorlaştırıcı kararlar uyguluyor.
Türkiye açısından bakıldığında tarım ürünleri dış ticaretinde Rusya çok önemli bir yere sahip. Türkiyenin tarım ürünleri ithalatında Rusya ilk sırada yer alırken, ihracatında 3.sırada. Rusya Federasyonuna 2013 yılında 1 milyar 179 milyon dolar tarımsal ürün ihracatı gerçekleşirken Türkiye, aynı dönemde 1 milyar 969 milyon dolarlık ithalat yaptı. Bu yılın ilk 6 aylık rakamlarına bakıldığında oransal olarak ithalatın daha çok arttığı görülüyor. İlk altı ayda Rusyaya yapılan tarımsal ürün ihracatı 580 milyon dolar olurken ithalat 1 milyar 365 milyon dolar olarak gerçekleşti. Tarım ürünleri ithalatının yüzde 22.5′i Rusyadan yapılırken ihracatın yüzde 6.7′si Rusyadan.
Özetle Rusya, tarımda önemli bir ithalatçı ama aynı zamanda özellikle tahıl ve yağlı tohumlarda önemli bir ihracatçı. Türkiye, başta yaş sebze ve meyve olmak üzere bir çok ürün ihraç ediyor. Ancak ihraç ettiğinden çok daha fazlasını ithal ediyor. Rusyanın yaptırımlara karşı Avrupadan ithalatını kesmesi sanıldığı kadar Türkiyeye çok büyük bir avantaj sağlamıyor. Fakat, bu fırsat değerlendirildiğinde pazardaki konumunu güçlendirebilir.
