Ayçiçek Yetiştiriliciliği

23.04.2009
14,019
24,036
35
Bilecik

Ayçiçek Yetiştiriliciliği

Ayçiçeği,tarla bitkileri baz alındığında ülkenin en önemli yağ bitkisidir.Çiğit üretim bakımından ayçiçeği ile başa baş gitmesine rağmen,tohumlarındaki yağ oranı ve dolayısıyla toplam bitkisel yağ üretimindeki payların esas alınırsa ayçiçeği tartışmasız birinci sırada yer almaktadır.

Ayçiçeği toplam bitkisel yağ üretimimizin yarısından fazlasını karşılamaktadır. Tohumları ortalama %40 yağ içermektedir.Ancak son yıllarda geliştirilen çeşitlerde yağ oranı %50 ' lere ulaşmıştır.Ayçiçeği yağı,içerdiği yağ asitleri kompozisyonu bakımından insan sağlığı açısından en uygun bitkisel yağlardan birisidir.Yağında bulunan önemli yağ asitleri linoleik, oleik ve palmitik asitlerdir.En önemli doymamış yağ asidi linoleik asit olup,yağdaki oranı %50-61 arasındadır.Bu yağ asidinin eksikliğinde deri hastalıkları görülmektedir.Ayçiçeği yağı boya, sabun yapımında kozmetik ve plastik sanayinde kullanılmaktadır.

Tohumlardan yağ çıkarıldıktan sonra kalan küspesi iyi bir hayvan yemidir. Bu küspe %35 civarında protein içermektedir.

Ayçiçeği aynı zamanda çerez olarak tüketilmektedir. Bu amaca uygun çerezlik çeşitler ülkemizde belli miktarda üretilmekte ve tüketilmektedir.Ancak çerezlik üretimin payı,yağlık üretim yanında son derece azdır.

Ayçiçeği toprak istekleri bakımından fazla seçici olmamakla beraber,organik maddece zengin, derin profilli, su tutma kapasitesi yüksek ve nötr karakterli topraklarda iyi gelişme göstermektedir.Çok fazla kumlu ve killi olmayan her türlü toprakta yetişebilir.Ayçiçeği suyu seven bir bitki olduğundan,fazla kumlu topraklarda su tutma kapasitesi düşük olduğu için bu tip topraklarda başarılı bir şekilde tarımı yapılamaz.


Toprak reaksiyonu bakımından nötr veya alkali toprak istemektedir.Asitli topraklar ayçiçeği için uygun değildir.PH ' sı 6,5-8,0 arasında olan topraklarda başarılı bir şekilde yetiştirilebilir.

Tuzluluk ayçiçeği tarımı yapılan topraklarda önemli bir faktördür.Çünkü toprak tuzluluğu bitkinin gelişimini, tohum özelliklerini, yağ oranını ve aynı zamanda bitki besin maddeleri alımını etkilemektedir.Bitkinin tuza hassasiyeti ilk gelişme devresinde daha fazladır.Ayçiçeğinin tuza toleransında kök sistemi önemli bir rol oynamaktadır.

Toprakta değişebilir sodyum yüzdesinin 16 ' dan daha fazla olması çimlenmeyi, ileriki devrelerde tabla oluşumunu geciktirmektedir.Tuzluluğun normalden fazla olmasının çimlenme ve çıkışı geciktirdiği, birçok araştırma sonuçlarıyla doğrulanmıştır.Toprakta NaCl oranının %1 olması durumunda çimlenme olumsuz etkilenmekte ve verimde %40 ' a varan azalmalar olmaktadır.NaCl oranının %2 ' ye çıkması durumunda tohum çimlenmesi durma noktasına gelmektedir.Bunlar ilave olarak toprak tuzluluğunun fazla olması,bitkilerin hastalıklara karşı direncini azaltmaktadır.

Sulu yada kuru tarım sistemine göre, ayçiçeği ile ekim nöbetine girecek olan bitkiler farklılık göstermektedir. Kuru tarım yapılan bölgelerde buğday,arpa,kışlık mercimek, kolza ekim nöbetine girebilecek bitkilerdir.Tahıllar ve baklagiller ayçiçeği için iyi bir ön bitkidir. Sulama yapılan yerlerde şekerpancarı, patates, soya, mısır ve baklagiller ayçiçeği ile dönüşümlü olarak yetiştirilebilir.Son yıllarda şeker pancarı ekim alanlarında ayçiçeği ekim nöbetine girmiştir.Bu alanlarda aşağıda verilen örnekler uygulanabilir.

. Şekerpancarı - buğday - ayçiçeği

. Patates - şekerpancarı - ayçiçeği

. Ayçiçeği - fasulye - şeker pancarı

Bir ekim nöbeti sistemi içinde ayçiçeğinin yeri belirlenirken, ön bitkinin ayçiçeğine yaptığı etkiler kadar, ayçiçeğinin kendisinden sonra gelen bitkiye olan etkileri de dikkate alınmalıdır.Kök sistemi derinlere giden bitkilerden sonra ayçiçeği yetiştirilmemelidir.Derin ve yüzlek kök sistemine sahip bitkilerin arka arkaya yetiştirilmesi, toprağın farklı profillerindeki bitki besin maddeleri ve suyun homojen bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır.Bu nedenle ayçiçeğinden sonra buğday, arpa, mısır ve soya gibi bitkilerin yetiştirilmesi iyi sonuçlar vermektedir.Ayrıca tahıllar ayçiçeği hastalık ve zararlılarına dayanıklıdır.Dörtlü ekim nöbeti sistemi dikkate alınarak ayçiçeğinin de içinde bulunduğu bazı uygulamalar aşağıda verilmiştir.

. Baklagiller - ayçiçeği - buğday - şeker pancarı

. Mısır - ayçiçeği - arpa - patates

. Fasulye - şeker pancarı - buğday - ayçiçeği

. Pamuk - buğday - ayçiçeği - baklagil

Ayçiçeği erken ekilirse ilkbaharın yağışlarıyla çabuk gelişir ve yazın aşırı sıcaklarda fazla zarar görmeden tohum bağlar.

Ayçiçeği ekim zamanını belirleyen en önemli faktörler sıcaklık ve yağıştır.Toprak sıcaklığı 8-10 santigrat derece olduğu zaman ekim yapılmalıdır.Ancak çimlenme ve sürmenin en iyi gerçekleştiği toprak sıcaklığı 12 santigrat derecedir.

Dekara atılacak tohumluk miktarı ekim şekli, tohum iriliği, bitki sıklığı ve mibzer tipine bağlı olarak 1-3 kg arasında değişmektedir.Normal mibzerle ekimde dekara 1-1,5 kg tohumluk kullanılırken, pnömatik mibzerle 400-500 gr tohumluk yeterli olmaktadır.

Ekim derinliği toprağın yapısına, nem durumuna ve tohum iriliğine bağlı olarak 4-8 cm arasında değişmektedir.Sıra mibzerle ekimde sıra arası 60-70 cm, sıra üzeri 20-40 cm arasıda değişmektedir.Kuru koşullar ve vejetasyon döneminde az yağış alan yerlerde daha seyrek ekim yapılmalıdır.

KUMLU TOPRAK

İLİ:Niğde
İLÇESİ:Merkez
KÖYÜ:Gölcük
EKİLECEK ÜRÜN:Ayçiçeği

TOPRAK ÖZELLİKLERİ ANALİZ SONUCU DEĞERLENDİRME
SU İLE DOYGUNLUK (%) 29 Kum
PH 4,9 Kuvvetli asidik
TOTAL TUZ (%) H. eseri Tuzsuz
KİREÇ (CaCO3) (%) 0,84 Çok az kireçli
FOSFOR (P2O5) (kg/dak) 6,41 Orta
ORGANİK MADDE (%) 0,62 Çok az
3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (sonbaharda)
300-400 kg/dak Tarım kireci (ekimden20 gün önce) (atıldıktan sonra toprak sürülmemeli)
20 kg/dak Delta Humus (ekimden önce)
10 kg/dak Delta Leoçin (ekimden önce)
12 -15 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi)
70-80 kg/dak Potasyum nitrat (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (çiçeklenme döneminde 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
12-15 kg/dak Amonyum nitrat (bitki 8 yaprak olunca )
400 ml/dak Delta Azot 30 (bitki 8 yaprak olunca 15 ' er gün ara ile 3 kez)
300 ml/dak Delta K-50 (meyve tutumu başlangıcından itibaren 10 ' ar gün ara ile 2-3 kez)
300 ml/dak Delta Kalsiyum (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
1 lt/dak Delta Humate (ilk sulama ile birlikte ayda 1 kez sezon boyunca)
TINLI TOPRAK

İLİ:Edirne
İLÇESİ:Keşan
EKİLECEK ÜRÜN:Ayçiçeği

TOPRAK ÖZELLİKLERİ ANALİZ SONUÇLARI DEĞERLENDİRME
PH (6,6 - 7,3 ) 6,34 Hafif asidik
TUZ (MS/cm) (650) 955 Hafif tuzlu
KİREÇ (%) (3,5) 3,1 Normal
ORGANİL MADDE (%) (5) 1,7 Ç0k az
SU İLE DOYGUNLUK 44 Tınlı toprak
TOTAL AZOT (N) (0,1-0,15) 0,085 Yetersiz
FOSFOR (P) ppm (1,39 -3,26) 2,8 Orta
POTASYUM (K) ppm 313 Yeterli
SODYUM (Na) ppm (200 -300) 96 Düşük
DEMİR (Fe) ppm (>4,5) 21 Yüksek
BAKIR (Cu) ppm (>0,2) 0,8 Yüksek
ÇİNKO (Zn) ppm (>1) 0,44 Çok az
MANGAN (Mn) ppm (>1) 2,7 Yüksek
3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (sonbaharda)
20 kg/dak Delta Humus (ekimden önce)
10 kg/dak Delta Leoçin (ekimden önce)
15 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi )
300 ml/dak Delta NP (çiçeklenme döneminde 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
10 kg/dak Üre (bitki 8 yaprak olunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (bitki 8 yaprak olunca 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
300 ml/dak Delta K-50 (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
300 ml/dak Delta Kalsiyum (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
1 lt/dak Delta Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
KİLLİ TINLI TOPRAK

İLİ:Edirne
İLÇESİ:Keşan
EKİLECEK ÜRÜN:Ayçiçeği

TOPRAK ÖZELLİLLERİ ANALİZ SONUÇLARI DEĞERLENDİRME
PH (6,6 - 7,3) 7,19 Nötr
TUZ (MS/cm) (650) 1040 Tuzlu
KİREÇ (%) (3,5) 4,1 Hafif kireçli
ORGANİK MADDE (%) (5) 1,96 Çok az
SU İLE DOYGUNLUK 55 Killi tınlı
TOTAL AZOT (%) (0,1 -0,15) 0,099 Orta
FOSFOR (P) ppm(1,39 - 3,26) 0,98 Eksik
POTASTUM (K) ppm 223 Yüksek
DEMİR (Fe) ppm (>4,5) 15,4 Yüksek
SODYUM (Na) ppm(200 - 300) 90,8 Düşük
BAKIR (Cu) (>0,2) 1,08 Çok yüksek
ÇİNKO (Zn) ppm (>1) 0,3 Çok az
MANGAN (Mn) ppm (>1) 17,5 Çok yüksek
4 ton/dak Yanmış çiftlik gübresi (sonbaharda)
20 kg/dak Delta Humus (ekimden önce)
10 kg/dak Delta Leoçin (ekimden önce )
15-20 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi)
15-20 kg/dak Triple süper fosfat(taban gübresi)
15-20 kg/dak Amonyum nitrat (bitki 8 yaprak olunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (bitki 8 yaprak olunca 10 ' ar gün arayla 3 kez)
1 lt/dak Delta Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
KİLLİ TOPRAK

İLİ:Samsun
İLÇESİ:Bafra
MEVKİ:Hara
EKİLECEK ÜRÜN:Ayçiçeği

TOPRAK ÖZELLİKLERİ ANALİZ SONUCU DEĞERLENDİRME
SU İLE DOYGUNLUK (%) 176 Ağır killi
PH 7,7 Hafif alkali
KİREÇ (%) (CaCO3) 4,31 Orta kireçli
TOTAL TUZ (%) 0,22 Hafif tuzlu
FOSFOR (P2O5) (%) 44,57 Çok yüksek
POTASYUM (K2O) (kg/dak) 53 Fazla
ORGANİK MADDE (%) 3,52 İyi
1-2 ton/dak Y anmış çiftlik gübresi (sonbaharda)
20-40 kg/dak Delta Humus (ekimden önce)
10 kg/dak Delta Leoçin (ekimden önce)
15 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi)
15 kg/dak Amonyum nitrat (bitki 8 yaprak olunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (bitki 8 yaprak olunca 10 ' ar gün ara ile 3 kez)
1 lt/dak Delta Humate (ilk sulama ile birlikte birer ay ara ile sezon boyunca)
 
IMG_0477.JPGIMG_0479.JPGIMG_0477.JPG

Değerli arkadaşlar bu hastalık ne olabilir bölgemizde çok yoğun yağış oldu bu dönemde ?
 

Benzer Konular