Haşbay Kullanmayın!..


Aslında açılmak için geç kalınmış bir konu olsa da bu yıl için vakti tam vakti.

Elimden geldiğince duyurmaya çalışıyorum. Birkaç arkadaştan da soru geldi haliyle. 'Neden' diye sormuşlar

Sorulara cevap vermek için yazdığım özel mesajlardan alıntılar yaptığım için birebir konuşma üslubu ile yazılmıştır. Kusuruma bakılmasın.


En kısa en net hali ile cevap vereyim.

Neden haşbaysız saman?

1-) Verim: İstatistiklere göre, haşbay ile bağlanan bir araziden, haşbaysız bağlanana göre %17-23 arasında az sap alınıyor. Sebebi, haşbayın sapı kıyıp samana dönüştürmesi esnasında, bazı parçaları paketleyeneyecek kadar küçük parçalara ayırması. Bu parçalar çoğunlukla toza dönüşüp balya yerine havaya yada toprağa karışıyor.

Haşbaylı makine ile saman bağlayan bir traktörü aklına getir. Herzaman arkasında beyaz bir toz/duman bulutu vardır. İşte o toz/duman, bizim kaybolup giden, ziyan olan mahsulümüz aslında.

Sırf kıyıcaz diye ortalama 5 balyadan 1 ' ini çöpe atıyoruz. Senede 40.000 balya bağlayan bir makina 8.000 balyayı ziyan ediyor. Ülke çapındaki kaybı bir düşün.

Ayrıca haşbayla bağlanmış balyaların nakliye ve depolama esnasında da kayıpları korkunç yüksek.

Saman yüklü bir kamyonun yolda giderken arkasına yanaşmışsındır. Resmen gökten saman yağar. Sebebi ipler vasıtası ile zaptedilemeyen ince kıyılmış samanın rüzgarın etkisi ile balyadan ayrılmasıdır. 8 ton saman yüklü bir kamyon, 100 km gittiğinde, ortalama 300-500 kg arasında samanı döküyor. 2. Tartımda bunu net görebilirsin.

Bu kayıp konusunda rulo balya makinaları daha avantajlıdır. Yapılarından dolayı haşbay kullansalar da, kullanmasalar da kaybı minimuma indiriyorlar.



2-) Kalite: Organik maddeler doğada çözülürken, mikroorganizmalar tarafından parçalara ayrılırlar. Bunun amacı, çözülecek parçalar küçülterek her parça yüzeyinde daha çok mikroorganizma çalışabilmesini sağlamaktır.

Yani parça boyutu küçüldükçe, çözülme hızlanır.

30 cm çapında 2 metre boyunda bir ağaç tomruğu bütün halde iken, toprağın üzerinde olsa bile 25-30 yıl çözülmeden formunu koruyabiliyor. Ama aynı ağaç parçasını 1-2 cm ' lik parçalara, yani talaşa çevirip toprağa bıraktığımızda, en fazla 6 içinde tamamı ile çözüp toprak oluyor. Yani yok oluyor.

Peki bizim amacımız ne? Elimizdeki samanı en kaliteli hali ile, yani besin değerini kaybetmeden muhafaza etmek.

Bunun için yapabileceğimiz en kolay şey ise organik yem maddelerini olabildiğince büyük parçalar halinde saklamaktır.

Peki biz ne yapıyoruz? Sapı haşbay ile kıyarak çok küçük parçalara ayırıyor, Yani samanımızı yiyecek olan, yani onunla beslenen mikroorganizmaların işini kolaylaştırıyoruz.

Normalde görsel olarak fark algılanamaz ama kıyılmış saman, kıyılmamış sapa göre, aynı sürelerde bekletildiğinde, özellikle de laboratuvar ortamında incelendiğinde protein, enerji, nişasta ve karbonhidrat gibi önemli besin öğeleri açısından büyük kayıba uğrar.

Eğer bu teknik veriler işe yaramazsa basit bir deney önereyim. Onu yaptığınızda daha rahat anlarsınız.

2 tane ekmek alın. 1 ' ini küçük küçük doğrayın, diğerini bütün bırakın. Ikisini de aynı oda içerisinde, yan yana ama farklı kaplarda, açıkta bekletin. 1 hafta sonra ikisini de inceleyin.

Parçalanmış ekmeğin heryeri yemyeşil küf olmuşken bütün ekmeğin sadece dış yüzeyinde hafif bir küflenme görülür. Hatta ekmeği keserseniz, içinin hala yenebilir durumda olduğunu görürsün.

İşte hayvanların ekmeği olan sapa da aynısını yapıyoruz.

Küçük parçalara ayırma, sadece fermantasyona uğratılmak istenen besinlerde makbuldür. Tüm silaj türleri buna örnek. Çünkü baştan da dediğimiz gibi partikül boyutu düştükçe fermantasyon hızlanır. Yani rula balya yapıp streçe şansınız yoksa, haşbaylı bağlama size zarar yazar.

Eğer daha önce denemediyseniz, bu yıl küçük bir tarlanızı, sırf denemek için haşbaysız makinaya, özellikle de gece çiğde bağlatın. 5 ay sonra aynı o balyayı açtığınızda ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız.

Kısaca ot-sap bütün olarak depolanmalı, kıyılacaksa, hayvana vermeden hemen önce kıyılmalıdır.



3-) Maliyet: bir nesneyi parçalamak ayrı bir iştir, onu paketlemek ayrı bir iş. Biz haşbaylı makine ile balya yaptırırken ikisini aynı anda yapmasını istiyoruz. Bu da daha fazla güç ve yakıt sarfiyatı demek. Yani maliyet.

'Bu maliyet balyacıyı ilgilendirir, beni değil' diyorsanız yanılıyorsunuz. Çünkü balya başı (misal) 10 lira paketleme ücreti isteyen bir balyacıya, aynı sapı haşbaysız olarak 8 liraya paketlettirebilirsiniz. Türkiye ' nin neresine giderseniz gidin, küçük istisnalar dışında her zaman haşbaysız bağlama, haşbaylıdan ucuzdur.

Bu da aslında maliyetin balyacıya değil, doğrudan size yansıdığının kanıtıdır.


Yukarıda sıraladığım nedenlerden dolayı şu an dünyada (özellikle gelişmiş ülkelerde) haşbaylı prizmatik balya makinaları neredeyse tamamen terkedilmiştir. Lakin ince-toz samana olan sevdamızdan dolayı bizde azalma yerine maalesef ki artış göstermiştir.

Gallagnani bile prizmatik balya makinası üretim fabrikasını Türkiye ' ye taşıdı ise, durumun vehametini siz düşünün.
 
  • Beğen
Tepkiler: ismail_yildiz
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

Ülkemizde yeni yeni küçük işletmeler içinde yem karma makinaları yaygınlaşmaya başladı. Özellikle yem karma kullananlar için haşpaysız saman büyük bir imkan aslında. Haşpaylı bağlama sırasında özellikle samanın en değerli kısmı olan samanın yaprakları uçup gidiyor. Yem karma makinam olsa direk haşpaysız bağlatırdım.
 
  • Beğen
Tepkiler: Alexander
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

Yem karma makinesi olmadığı halde 2 senedir arpaları haşbaysız bağlıyoruz. Slajla birlikte verildiği için sıkıntı olmuyor. Ottaki mantıkla aynı. Ama buğdayların balyasını sattığımız için mecburen haşbaylı bağlıyoruz. Bu senede aynen devam.
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

mehmet_06_14 link=topic=76091.msg899529#msg899529 date=1402561119' Alıntı:
Yem karma makinesi olmadığı halde 2 senedir arpaları haşbaysız bağlıyoruz. Slajla birlikte verildiği için sıkıntı olmuyor. Ottaki mantıkla aynı. Ama buğdayların balyasını sattığımız için mecburen haşbaylı bağlıyoruz. Bu senede aynen devam.

Arpa sapı zaten ince olduğu için haşbaysız bağlamaya çok müsait. Tritikale, çavdar gibi çok sert saplı bitkelerde hadi neyse ama arpayı haşbaylı bağlatmak büyük hata.
 
  • Beğen
Tepkiler: Asok40
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

yılmaz geçen yıl sezon aldım makinayı köyde 3-4 kişiye zorla yaptım haşbayla samanı arkadaşlar ya mal yemez diyen çok oldu bu yıl braz daha artacak tır adamlar haşbayla samanı yedirmek ten çekiniyo sen sapı yedirecen mümkünmü unutmamalıdır ki türkiye corafi ve eydim ve ekonomik yönden çok farklı bölgelere sahip o yüzden bence zamana yayılacagı kanaatindeyim.yanlız sen haklısın ama malüm
 

Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

SALİH29 link=topic=76091.msg899611#msg899611 date=1402582903' Alıntı:
yılmaz geçen yıl sezon aldım makinayı köyde 3-4 kişiye zorla yaptım haşbayla samanı arkadaşlar ya mal yemez diyen çok oldu bu yıl braz daha artacak tır adamlar haşbayla samanı yedirmek ten çekiniyo sen sapı yedirecen mümkünmü unutmamalıdır ki türkiye corafi ve eydim ve ekonomik yönden çok farklı bölgelere sahip o yüzden bence zamana yayılacagı kanaatindeyim.yanlız sen haklısın ama malüm

Daha önce çok denedim. Hayvanlar, haşbaysız gece bağlanmış buğday sapını, gündüz bağlanmış haşbaylı sapa göre kesinlikle daha çok, daha severek tüketiyor.
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

Hayvanın alısmasına baglı bır durumla bırlıkte guzel bır rasyonla verıldıgınde zıyansız bı sekılde sap tuketımı oluyor...1970 ten berı sap veren musterılerımız var zamanında babamlar kendı hayvanlarına da toz samanı kesıp vermısler öylede devam etmıs...Zaten sımdı yem karmalar sapı da bırkac parcaya boluyor ve karışıma dahil edilip verılıyor...Güzel ve faydalı bir konu öncelikle yem karma kullanan arkadaslara ve buyukbas hayvancılıkla ugrasan arkadaslara önerilir tavsiye edilir....
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

coyote26 link=topic=76091.msg899728#msg899728 date=1402605483' Alıntı:
Hayvanın alısmasına baglı bır durumla bırlıkte guzel bır rasyonla verıldıgınde zıyansız bı sekılde sap tuketımı oluyor...1970 ten berı sap veren musterılerımız var zamanında babamlar kendı hayvanlarına da toz samanı kesıp vermısler öylede devam etmıs...Zaten sımdı yem karmalar sapı da bırkac parcaya boluyor ve karışıma dahil edilip verılıyor...Güzel ve faydalı bir konu öncelikle yem karma kullanan arkadaslara ve buyukbas hayvancılıkla ugrasan arkadaslara önerilir tavsiye edilir....

Çok güzel bir noktaya değinmişsin.

Bi şu ana kadar olaya sadece maliyet- kalite yönünden baktık. Aslında olayın çok önemli, hatta en önemli olan bir yönü daha var.

'Hayvanlar'

Havanlar açısından da bakınca, haşbayız bağlanmış samanın 2 büyük faydası var.

1-) Süt yağını arttırır: Kaba yemin parça büyüklüğü arttıkça, sütte herhangi bir artış olmaz, aynı kalır ama sütlerindeki yağ oranı belirgin bir şekilde artar. Bunun nedeni ise büyük parçalı kaba yemlerin, sindirim fonksiyonlarını güçlendirmesidir.

2-) Sindirim fonksiyonlarını ve yemden yaralanma oranlarını artırır: bu da yem maliyetimizde az da düşüşe neden olur. Bu şekildesindirimi güçlenen hayvanlarda 'dışkı ile tane atmadan tutun da, gaz ve şişkinliğe kadar' birçok sindirim problemi ciddi şekilde azalır yada tamamen ortadan kalkar.

Bir yemi maddesini parçalamak / küçültmek, hayvanın tüm sindirim organlarını tembelliğe iter. Bu da umduğunuz gibi sindirimi güçlendirmez, zayıflatır.

Ot balyası, saman balkasından her zaman pahalıdır. Bunun sebebi otun besin değerlerinin samandan yüksek oluşu nedeni ile çanlı ağırlığı ve sütü arttırmasıdır. Ama olayın bir yönü de, ot balyalarının tamamının haşbaysız bağlanması nedeni ile hayvanların sindirimini güçlendirmesidir. Aynı yöntemi arpa-buğday sapında da kullanır ve benzer sonuçları görebiliriz.

İşleyen demir ışıldar. Bu her yerde geçerlidir. Insanda da, 5 yaşındaki ineğin işkembesinde de :)
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

abi haklisin da bizim burada toz saman yediriyoruz hep ben bu sene balya makinasına yazildim gönlüm hasbayli almaktan yana idi ama bizim insanlarımız çok ön yargili onun samani çok kaba iri iri taneler oluyor dediler napacaksin hasbayli makinayı fln simdi desem ki arpa sapini ot gibi baglayalim bu sefer bana diyecekleri söz şu sen kafayı oynattın galiba onu mal yermi yani demem oki anlattiklarin çok faydalı uygulanması gereken şeyler ama insanlarimiza onu kabullendirmek imkânsız gibi bişey
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

delihan link=topic=76091.msg899746#msg899746 date=1402613290' Alıntı:
abi haklisin da bizim burada toz saman yediriyoruz hep ben bu sene balya makinasına yazildim gönlüm hasbayli almaktan yana idi ama bizim insanlarımız çok ön yargili onun samani çok kaba iri iri taneler oluyor dediler napacaksin hasbayli makinayı fln simdi desem ki arpa sapini ot gibi baglayalim bu sefer bana diyecekleri söz şu sen kafayı oynattın galiba onu mal yermi yani demem oki anlattiklarin çok faydalı uygulanması gereken şeyler ama insanlarimiza onu kabullendirmek imkânsız gibi bişey

Onlara tek cevap ver:

3 milyon yıldır bu inek, bu otu haşbaysız, köküyle birlikte bütün olarak yiyor, öyle yaşıyor da şimdi mi yemeyecek?

İneğin karnında haşbayın kralı var. Sen merak etme' de.

Hala konuşursa:

'Biz sapı/samanı un gibi, toz gibi yapmaya başladıktan sonra hayvanlar hastalıktan, dertten kurtulamaz oldu. Eskiden var mıydı bu kadar hastalık? Hem bak hocalar da böyle yapın, korkmayın diyor' dersen, pek de karşılık verebilecek bir konu kalmıyor herhalde.

Ön yargıları yıkmak, atomu parçalamaktan zordur. O yönden haklısın.

100 yıl önce insanlar traktöre inanmadı, 50 yıl önce patoza, 30 yıl önce balya makinasına.

Şu an bunları kullanmayan var mı?
 
  • Beğen
Tepkiler: kirci02
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

Yılmaz abi söylediklerin işin içinde olmayan biri için bile mantıklı duruyor ama kafamı karıştıran şey şu siz nasıl gece balya bağlıyorsunuz ? Bizde sezonda akşam 6.30-7.00 ' dan sonra çok fazla çiğ iniyor hafif yağmur sepelemiş gibi, biz o saatlerden sonra ne biçim yapabiliyoruz nede balya yapabiliyoruz kolay kolay kızışma durumundan korkuyoruz, biçerdöver ise kelle atmaya başlıyor iklim farkından galiba ? Birde ön yargıları yenmek için yapılması gereken şey bölgede işini doğruda yanlış da yapsa takip edilen bazı kişiler vardır bu kişiler ne alırsa aynısından bulunur alınır temin edilir aşağı kalınmaz yani adam çıkıpta 2+2=3.5 dese millet vay be yanlış biliyomuşuz der mesele onların durum kavramasında :) Bizim köylere biçer de balya makinası da 5-6 senedir çalışıyor zor bi süreç.
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

dedikleriniz mantıklı lakin uygulayan az..
bizde iki makinadan haşpay yok isteyen samana bağlatsın isteyen bağlatmasın diyoruz ama küçükbaş yetiştiricileri haşpayla bağlananları daha iyi yedirdiklerini diğerlerini ise kaldıgını söylüyorlar.. bide bölgede önemli sanırım bizim yonca fln cok biz yoncada fln baglyıoruz geceleri onlarla gündüz bağlanan samanın balyası arasında bile çok fark olyuor..
 

Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

ARKADAŞLAR BEN FORUMU ANLAŞILAN GEÇ TAKİP EDİYORUM. BECE BU DEDEĞİNDİNİZ KONULAR ÇOK BOYUTLU MESALA
A- HAYVAN YEMLİKLERİ TOZ SAMANA UYUMLU . HAŞBAYLI SAPI OTU AYAKLARI ALTINA ALIYOR (yemlikler mutlaka ayak seviyesine indirilmelidir)
B- BÜTÜN OLARAK BALYALANMIŞ SAP OT YONCA VS.. 5-10 CM. KADAR PARÇLANMASI ŞART(yem karma makinası olmazsa olmaz)
C- SAP OT VS.. HAYVAN ELBETTE YER UYGUN YEMLİKLE AMA SON ARAŞTIRMALAR GÖSTERMİŞKİ 5-10 CM. ÜZERİ PARÇALAR SİNDİRİM SÜRESİNİ UZATTIĞI İÇİN ÖNERİLMİYOR..SELAMLAR
 
Ynt: Haşbay Kullanmayın!..

bende yem karma makinası yok haşbaysız balya açtığımda yemde artma oluyo hayvan yemin içinde küsbeyi fenni yemi seçip yiyor ama sapı yemiyor.bende işi haşbaylıya çevirdim şimdi birtane kalmıyo.hayvanlar hepsini yiyor.
 

Benzer Konular