Hıyar Yetiştiriliciliği

23.04.2009
13,966
23,923
35
Bilecik
Hıyar Yetiştiriliciliği

Hıyar, içeriğinin %95 ' i su olan meyvelerin özellikle A ve C vitaminleri bakımından zengin olduğu bilinmektedir.Diğer taraftan bazik özellikteki özsuyu, çeşitli kozmetik ürünlerin bileşimine girer.Özellikle cilt bakımı ve güzelliğine yönelik farmakolojik özelliklere sahiptir.

Kabakgiller familyasının çoğu üyeleri gibi hıyarında kazık kökü çok kısa, saçak kökleri ortalama 20 cm derinlikte yüzeysel sayılabilecek derinliktedir.

Hıyarın bu kök yapısı, sudan istifade şansını kısıtladığı için az su-sık su prensibi önemlidir.Aynı durum gübrelemede de göz önüne alınmalıdır (az gübre-sık gübre).Zira maksimum 30 cm ' ye kadar inebilen saçak köklerin toprak profili içindeki sömürme gücü kısıtlıdır.Aşırı su, özellikle azotlu güberelerin saçak bölgesinin altına sürüklenmesine sebeb olabilir.

Günümüzde ekim takvimi çok değişik özellikler göstermektedir. Normal ekim mevsimleri dışında ara mevsim (erken güzlük, geç güzlük, erken ilkbahar, geç ilkbahar...) ekimleri hıyarda oldukça yaygındır.Özellikle böyle bir ara mevsim yetiştiriciliğinin düşünülmesi halinde, çeşit seçiminde daha hassas davranılmalıdır.Yukarıda belirttiğimiz gibi günümüzde hıyar yetiştiriciliği, hemen hemen yılın 12 ayında da hasad yapılabilecek konuma yayılmıştır.Erken ve geç mevsim yetiştiricilik tipleri kaale alınmaz ise, sera şartlarındaki takvimi aşağıdaki şekilde verebiliriz.

Tablo 1. Sera şartlarında hıyar yetiştiriciliğinde tohum ekim ve fide dikim tarihleri

Yetiştiricilik şekli

Tohum ekim tarihleri

Fide dikim tarihleri

Sonbahar 15-20 Ağustos 15-20 Eylül
İlkbahar 15-20 Aralık 1-15 Şubat
Tek ürün 20-30 Ekim 20-30 Kasım
İster sahil ister yayla şartlarında olsun, açık alan yetişitiriciliği için tohum ekim tarihlerinin en önemli kıstası uygun toprak sıcaklıklarının ortaya çıkmış olmasıdır.Diğer bir ifade ile üreticilerimiz toprak sıcaklığını minimum 15 santigrat dereceyi geçmesini beklemek veya sıcaklığı bu düzeye çıkaracak tedbirleri almak zorundadırlar. Bunun dışında, fidelerin tarlaya dikildikleri dönemde hava sıcaklılığının 12 santigrat derecenin üzerinde seyretmesi gereği de göz önüne alınmalıdır.

Klasik metod ile fide yetiştiriciliğinde tohumlar harç ile doldurulmuş ve tavlanmış plastik torbalara yapılır. Her ne kadar, özellikle sera şartlarında sonbahar yetiştiriciliği ile açık tarla şartlarında direkt tohumdan yetiştiricilik metodu uygulanmakta ise de, tekniğe en uygun yetiştiricilik fide ile sağlanır.

Sera şartlarında sıcak mevsim yetiştiriciliğinde fideler 3 hakiki yapraklı olunca seraya dikilebilir ise de, ilkbahar yetiştiriciliği için fidelerin 5-6 yapraklı döneme kadar fidelikte bekletilmesi olağandır.

Fide döneminde görülmesi olası beslenme bozukluğundan kaynaklanan belirtiler (arazlar) hemen hemen müşterektir.Bu nedenle hıyar fidelerinde bu sebebe dayalı belirtilerde diğer kültürlerdeki gibidir.Bu konudaki belirtiler tablo 2 ' de verilmiştir.

Tablo 2. Hıyar fidelerinde beslenme bozuklukları ve belirtileri

Belirtiler

Sebebi

Büyüme ucunda sararma ve nekrozlar Kalsiyum noksanlığı
En genç yaprakta veya yapraklarda sarımtrak beneklenmeler Manganez noksanlığı
En genç yaprakta veya yapraklarda parçalı ve adacıklar şeklinde sararmalar Çinko noksanlığı
Açık yeşil yapraklar ve gelişmede yetersizlik Azot noksanlığı
Alt yaprak veya yapraklarda parçalı ve köşeli sararmalar Mağnezyum noksanlığı
Bu arazların tespitinde geç kalınmama önemli olup, ilk belirtiler görülür görülmez amaca uygun bir yaprak gübrelemesi ile uygulama başlatılmalı ve 1 hafta aralıklarla 2-3 tekrarlanma yapılmalıdır.

Değişik çeşitlerin kendine özgü budama şekilleri firmalarınca tavsiye ediliyor ise, onların tavsiyelerine uymak daha uygundur.

Hıyarda budamanın genel prensipleri şöyle sıralanabilir.

a) Toprak sathından itibaren 30 cm yüksekliğe kadar tüm çiçek ve yan dallar koparılmalıdır.Ancak, ana gövdeden çıkan yapraklara kesinlikle dokunulmamalıdır.

Bu işlemin yapılmasının sebebi bitkiyi güçlendirmektir.Bu dönemde bitkinin meyve bağlamasına müsaade edilir ise, topraktan alınan gıda bölünmekte ve bitki gelişmesi sınırlanmaktadır.

b) İlk 30 cm ' den itibaren bitkiler tele ulaşıncaya kadar, yan sürgünlerde bir meyve ve meyveden sonra bir yaprak bırakılarak koparılmalıdır.Bitkiler tele ulaşınca, aynı işlem 2 meyveden sonra 1 yaprak bırakılarak yapılmalıdır.

c) Ana gövde üzerinde meydana gelen meyvelere dokunulmaz.Ancak eğri, şekilsiz ve standart dışı oluşan meyveler görülürse, bunlar hasaddan çok önce koparılmalıdır.

Yüzlek bir saçak yapısına sahip olan hıyarda, toprak profilinde 30 cm ' nin altına inecek su ' da faydalanma şansı pratik olarak yoktur. Bu kültür için parola:Az su-sık sudur.

Modern sulama sistemlerinin bulunmadığı tarla şartları veya kapalı alanlarda hıyarın sulanması çok dikkat gerektiren bir uygulamadır.Bu uygulamalarda salma sulamalar ile sulama suyuna hakim olmak mümkün olmasa da, bitkinin saçak derinliği göz önüne alınacak önemli bir faktördür.

Hıyarda hasad öncesi sulamalara çok dikkat etmek gerekir. Bitkilerin boya kaçarak meyve tutumunun gecikmesi ve meyve tutumunda yetersizliğin önemli bir sebebi gereksiz sulamalar olabilir.Hasad döneminde sulama dozu biraz artırılmalı ancak, aşırı su verilmemelidir.

Damla sulama veya benzeri modern sistemlerle sulamanın en büyük avantajlarından birinin gübre uygulamasını birlikte yapma imkanı bulunmaktadır. Bu uygulamaya da fertigasyon adı verilir. Hıyarda fertigasyon uygulamalarında dikkat edilecek başlıca noktalar şunlardır.

- Hasad başlangıcından önce dekara uygulanacak günlük azot dozu 150 gr saf maddeyi, hasad döneminde ise 250 gr saf maddeyi geçmemelidir.Aynı dönemler içinde azami potasyum dozu 200 ve 400 gr saf maddedir.

- Bu dozlar azami (maximum) dozlardır ve minimum sınır verilmemiştir. Damlama sulama sistemleriyle fertigasyonda yoğunluk ölçüsü azota göre tespit edilmelidir.

- Buna göre uygulanacak su miktarına bakılmaksızın (1,5 tondan fazla olmak kaydı ile ) gübre dozları dekara göre düşünülmelidir.

Hıyarda yüzlek saçak yapısı özellikle azotlu gübrelerden yararlanma şansını sınırlar.Saçak derinliğinin maksimum 30 cm kadar olması, bu derinliğin altında kalan gıdalardan istifade şansını ortadan kaldırdığı gibi, azotlu gübrelerin toprak profilinde hızlı hareket alımı sınırlandırılabilir.Hıyarda gübreleme periyodu bu konu göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.

Yetiştirme ortamında bir veya birkaç gıda maddesinin yetersizliği gıdasızlık belirtilerine sebeb olabildiği gibi, yüksek toprak pH ' sı ve dengesiz gübrelemeden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bitkiler tarafından alınamayan gıdalar aynı belirtilere sebeb olabilirler. Ayrıca toprağın soğuk olduğu şartlarda, gıdaların bitkiler tarafından alımı kısmen veya tamamen durabilir.Hıyarda gıda noksanlığı belirtileri ve nedenleri Tablo 3 ' de verilmiştir.

Tablo 3. Hıyarda gıda noksanlığı belirtileri ve sebebleri

Belirtiler

Sebebleri

Büyümede durgunluk, meyve gelişmesinde azalma, yeni yapraklar küçük ve soluk yeşil, meyveler normalden kısa ve soluk yeşil Azot noksanlığı
Büyüme ve meyve üretiminde azalma, genç yapraklar küçük ve koyu yeşil, olgun yaprakların damar aralarında kahverengi dokular. Fosfor noksanlığı
Normal büyüklüğünü almış olan yaprakların kenarlarında sarı bir kuşak oluşur.Bu kuşak daha sonra kahverengine dönerek kavrulur.Meyvelerin sap tarafından incelme, çiçek burnu tarafından şişkinlik görülebilir. Potasyum noksanlığı
Alt yapraklarda damar arası dokularda sararmalar Mağnezyum noksanlığı
En genç yapraklarda kavrulma olgun yapraklarda bükülme ve kıvrılma Kalsiyum noksanlığı
Genç yapraklar sarı ve gereğinden küçüktür.Tedavi zamanında yapılmazsa renk beyaza döner ve kenarlardan kuruma başlar Demir noksanlığı
Genç yaprakların kenarlarında ve damarlar arası dokularda uçuk yeşil renk ile başlar.Daha sonra bu renk sarıya döner Manganez noksanlığı
Yapraklar gevrekleşir.Yaşlı yaprakların kenarlarında krem renkli bantlar oluşur.Meeyvelerde boyuna çatlaklar görülebilir. Bor noksanlığı
Yapraklar normalin altında gelişir.Ana damar hariç,dokular sarı-yeşil ve sarıdır.Yaprak kenarlarında kısmi, uçuk kahve renkli Çinko noksanlığı
KUMLU TOPRAK

İLİ: Niğde
İLÇESİ:Merkez
MEVKİ:Gölcük
EKİLECEK ÜRÜN:Hıyar

TOPRAK ÖZELLİKLERİ

ANALİZ SONUCU

DEĞERLENDİRME

Su ile Doygunluk (%)
29

Kum

PH
4,9

Kuvvetli Asit

Total Tuz (%)
H. Eseri

Tuzsuz

Kireç (CaCO3) (%)
0,84

Çok Az Kireçli

Fosfat (P2O5) (kg/dak)
6,41

Orta

Oraganik Madde (%)
0,62

Çok Az

SERALAR İÇİN;

3 ton/dak Yanmış çiftlik gübresi (dikim 2 ay önce)
40-60 kg/dak Delta Humus (dikim öncesi)
10 kg/dak Delta Mix (ekim öncesi)
250 kg/dak tarım kireci (dikimden önce kullanılmalı toprak sürülmemelidir.)
60 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi)
60 kg/dak Triple süperfosfat (taban gübresi)
110 kg/dak Potasyum nitrat (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (dikimden sonra 10 ' ar gün ara ile 2-3 defa)
6 kg/dak Amonyum nitrat (14 ve 35 ' inci günler arası)
7 kg/dak Potasyum nitrat (14 ve 35 ' inci günler arası )
80 kg/dak Amonyum nitrat (hasad boyunca)
100 kg/dak Potasyum nitrat (hasad boyunca)
10 kg/dak Triple süperfosfat (hasad boyunca )
300 ml/dak Delta Kalsiyum (meyve başlangıcından itibaren 10 ' ar gün ara ile 3 defa)
300 ml/dak Delta Azot 30 (hasad başlangıcından itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
300 ml/dak Delta K-50 (hasad başlangıcından itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulamaile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
AÇIK TARLA KOŞULLARINDA

3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (dikimden 2 ay önce )
20-40 kg/dak Delta Humus (dikimden önce )
10 kg/dak Delta Mix (dikimden önce)
250 kg/dak tarım kireci (dikimden önce atılmalı ve toprak sürülmemelidir.)
12 kg/dak Amonyum nitrat (taban gübresi)
12 kg/dak Triple süperfosfat (taban gübresi)
20 kg/dak Potasyum nitrat (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (dikimden sonra 10 ' ar gün ara ile 2-3 defa)
16 kg/dak Amonyum nitrat (hasad boyunca)
20 kg/dak Potasyum nitrat (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (ilk hasad ile beraber 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
300 ml/dak Delta Kalsiyum (meyve tumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3 defa)
300 ml/dak Delta K-50 (hasad başlangıcından itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama suyu ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
TINLI TOPRAK

İLİ:Denizli
İLÇESİ:Çivril
EKİLECEK ÜRÜN:Hıyar

TOPRAK ÖZELLİKLERİ

ANALİZ SONUCU

DEĞERLENDİRME

Su ile Doygunluk (%)
43

Tınlı

E.C
2.0

Tuzsuz

Kireç (%)
7,59

Yüksek

PH
8,66

Eks. Alkali

Organik Madde (%)
2,81

Orta

Fosfor (ppm)
115,5

Orta

Potasyum (ppm)
1400

Çok yüksek

Kalsiyum (ppm)
10240

Çok yüksek

Mağnezyum (ppm)
709

Yüksek

Sodyum (ppm)
180

Orta

Demir (ppm)
14,64

Yeterli

Mangan (ppm)
29,82

Yeterli

Çinko (ppm)
4,37

Yeterli

Bor (ppm)
6,29

Toksik

SERALAR İÇİN;

3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (dikimden 2 ay önce)
40-60 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
40 kg/dak Üre (taban gübresi )
300 ml/dak Delta NP (dikimden itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
4 kg/dak Üre (14-35 ' inci günler arası)
60 kg/dak Üre (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (meyve teşekkülünden itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca
AÇIK TARLA KOŞULLARINDA

3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (dikimden 2 ay önce)
40-60 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
10 kg/dak Üre (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (dikimden sonra 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
15 kg/dak Üre (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
KİLLİ TINLI TOPRAK

İLİ:Ankara
İLÇESİ:Çankaya
EKİLECEK ÜRÜN:Hıyar

TOPRAK ÖZELLİKLERİ

ANALİZ SONUCU

DEĞERLENDİRME

Su ile Doygunluk (%)
60

Killi tın

Toplam Tuz (%)
0,118

Tuzsuz

PH
7

Nötr

Kireç (%)
17

Fazla

Fosfor (P2O5) (kg/dak)
71,9

Fazla

Potasyum (K2O) (kg/dak)
436

Çok fazla

Organik Madde (%)
3,97

İyi

SERALAR İÇİN;

20 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
10 kg/dak Delta Mix (dikimden önce)
40 kg/dak Üre (taban gübresi)
4 kg/dak Üre (14-35 ' inci günler arası)
60 kg/dak Üre (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (ilk meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
AÇIK TARLA KOŞULLARINDA ;

20 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
10 kg/dak Delta Mix (dikimden önce)
10 kg/dak Üre (taban gübresi)
15 kg/dak Üre (taban gübresi)
300 ml/dak Delta Azot 30 (ilk meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
KİLLİ TOPRAK

İLİ:Samsun
İLÇESİ:Bafra
EKİLECEK ÜRÜN:Hıyar

TOPRAK ÖZELLİKLERİ

ANALİZ SONUCU

DEĞERLENDİRME

Su ile Doygunluk (%)
121

Ağır Killi

PH
7,97

Alkali

Kireç (CaCO3) (%)
8,83

Kireçli

Total Tuz (%)
0,19

Hafif Tuzlu

Fosfor (P2O5)
3,72

Az

Potasyum (K2O) (kg/dak)
92

Fazla

Organik Madde (%)
1,83

Az

SERALAR İÇİN;

4 ton/dak yanmış çiftlil gübresi
60-80 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
10 kg/dak Delta Mix (dikimden önce)
40 kg/dak Üre (taban gübresi)
60 kg/dak Triple süperfosfat (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (dikimden sonra 10 ' ar gün ara ile 3 defa)
5 kg/dak Üre (14-35. günler arası)
60 kg/dak Üre (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
AÇIK TARLA KOŞULLARINDA;

3 ton/dak yanmış çiftlik gübresi (dikimden 2 ay önce)
40-60 kg/dak Delta Humus (dikimden önce)
10 kg/dak Delta Mix (dikimden önce)
10 kg/dak Üre (taban gübresi)
15 kg/dak Triple süperfosfat (taban gübresi)
300 ml/dak Delta NP (dikimden sonra 10 ' ar gün ara ile 3 defa)
15 kg/dak Üre (hasad boyunca)
300 ml/dak Delta Azot 30 (meyve tutumundan itibaren 10 ' ar gün ara ile 3-4 defa)
1 lt/dak Delta Humate veya 30-40 gr/dak Delta K-Humate (ilk sulama ile birlikte 1 ' er ay ara ile sezon boyunca)
 
Ynt: Hıyar Yetiştiriliciliği

Merhaba sayın üyeler;
Atak cinsi hıyar hakkında bilgi sahibi olan üyelerimiz var ise bilgi aktarmalarını rica ediyorum.Atak ismini çokça duyuyorum ama bilgim yok serada yetiştirme yapılacak.
Teşekkürler.
 

Benzer Konular