SÜTÜN KRALİÇESİ *JERSEY"
Jersey Sütçü Sığır Irkı...
Jersey sütçü sığır ırkı ismini İngiltere ' nin Jersey adasından almıştır. Altıncı yüzyıl ' dan beri bilinen bir ırk olmakla beraber, binlerce yıl önce, tahminen taş devrinde Asya ' dan göçlerle Fransa ' ya, oradan Fransa ile İngiltere arasında yer alan Jersey adasına getirildiği tahmin edilmektedir.
Jersey ırkı, sütçü karakterleri tamamen gösteren bir ırktır. İnce kemik yapısı, dolgun meme yapısı, küçük baş, kaburgaları, ince derisi, boyun yapısı ile sütçü bir ırkın timsalidir. Vücut rengi ve siyah gözleriyle 'geyik benzeri' bir ırktır. İnekler açık kahverengi olup, göz çevresi ve kirpikler siyahtır. Boğaların vücudu kahverengi, baş ve boyun bölgesi siyah renktedir. Boğaların ortalama ağırlığı 680 kg, ineklerin ise 450 kg civarındadır. Boynuzları küçük bir ırktır. Mera ve çayırlarda kolay beslenen, otu maksimum derecede iyi değerlendiren, sütünün yağı, proteini, kuru maddesi yüksek bir ırktır. Tüyleri kısa, meme bağları sağlam olup, hem iklime uyum sağlayan, sıcaklık stresine dayanıklı, küçük cüsseli hayvanlardır. Tırnakları ve burun ucu siyahtır. Hafif cüsseli olduğundan tırnak hastalıklarına karşı da dayanıklı olup, tam bir mera hayvanıdır. Entansif yetiştirmeye de uygun bir ırktır.
Jersey ırkı inekler tereyağı ve peynir fabrikasıdır. Sütü proteinden, yağdan zengin olduğu gibi kalsiyum oranı da yüksektir. Dünya ' da çok geniş yayılım bulmuştur. Bir laktasyonda canlı ağırlığının 13 katı süt verir. Güç doğum söz konusu olmaz.
Doğumu takiben daha kolay döl tutar, boş günlerin sayısı azdır. Uzun ömürlü bir ırktır. ABD ' de Jersey ırkı inekler ortalama 8423 kg. süt verir. Süt yağı ortalaması % 5 civarındadır.
Peynir/ süt oranı yüksektir. Protein oranı ortalama %3,61 dir. Mastitise ve ayak hastalıklarına karşı dayanıklı bir ırk olması Jersey ırkı ineklerin uzun ömürlü olmasını sağlar. Ancak; sütteki kalsiyum oranı yüksekliği Jersey ırkını hipokalsemiye karşı daha duyarlı hale getirir. Jersey ırkında buzağı doğum ağırlığı ortalama 25 kg olup, erkek buzağılar besiye uygun değildir. Bu durum Jersey ırkının en önemli dezavantajıdır.
Ancak; son yıllarda dişi sperma teknolojisiyle bu durum problem olmaktan çıkmış, Jersey ırkına tekrar bir yöneliş olmuştur.
Jersey ırkı yemden yararlanma açısından çok avantajlıdır. Otu ve yemi kolayca süte, yağa, proteine çeviren bu hayvanların dışkısı da azdır. Örneğin, 200 Holstein sığırın dışkısı, 300 jersey sığırın dışkısına eşittir. Dışkıyı halletme problemi olan bazı işletmeler bu yüzden Jersey ırkını tercih etmektedirler.
Diğer yandan ABD ' deki ve Avustralya ' daki birçok ticari işletme süt yağı ve kuru madde primi alabilmek için Holstein Jersey melezi yapmakta, ya da Holstein ve Jersey inekleri aynı sürüde bulundurmaktadır. ABD ' de sütçü işletmelerde Holstein ırkından sonra ikinci sırayı Jersey ırkı sürüler almaktadır.
Dünya ' da cüssesine göre en çok süt yağı ve süt proteini veren ırk Jersey sığır ırkıdır. Ülkemizde Karadeniz Bölgesinde yaygın olarak bulunan bu ırkın, genel kanının aksine, Ege ve Akdeniz bölgesinde de yetiştirilmesi uygundur. Süt yağına veya süt proteinine veya her ikisine de değer veren süt işleme ünitelerinin bu ırkı teşvik edecek şekilde süt fiyatı vermeleri halinde Jersey ırkı hak ettiği yeri bulacaktır.
JERSEY SÜT IRKI SIĞIRININ ÖZELLİKLERİ
1-Jersey ırkı, kombine ve diğer ırklara göre yemi süte çevirme oranı en yüksek ırktır.
2-Jersey sürülerinde ve işletmelerinde sürü yenileme oranı % 15 geçmezken, kombine ve diğer ırklarda bu oran % 25 âe kadar çıkmaktadır.
3-Doğum ve buzağı kaybı riski, kombine ve diğer ırklara göre yok denecek kadar azdır.
4-Gebe kalma oranı en yüksek olan ırktır. İlk tohumlamada bu oran % 55-60 iken, kombine vb. ırklarda %35 seviyesindedir.
5-Beslenme problemleri yoktur.
6-Jersey Irkı sütçü tip olduğundan diğer ırklara göre daha küçük yapılıdır. Bu sebeple birim alandan % 25 tasarruf sağlar.
7-Jersey Irkının en önemli özelliği sütünün kalitesidir. Sütteki kuru madde ve yağ oranı en yüksek olan ırktır. Diğer ırklara göre peynir randımanı, peynir türlerine göre değişmekle birlikte %30 daha fazladır. Tereyağının kalitesi ve damak tadı en üstün ırktır.
8-Süt bileşiminde %3,4 protein ve %5-7 yağ bulunmakta iken, bu oranlar Kombine ırk olan Holstein sütünde %2,9 protein ve % 3-3,5 yağ bulunmaktadır.
10-Jersey günde 15-48 kg süt verebilmektedir. Ülkemizde saf jerseyler günde 15-23 kg arasında süt verebilirken, son yıllarda geliştirilerek 48 kg a kadar süt verebilen tipleri ortaya çıkmıştır.
11-Jersey Irkının tohumlama yaşı 13 aylığa kadar inebilmektedir. İlkine tohumlama, İlkine doğum ve iki doğum arası süre daha kısa olup hayatı boyunca diğer ırklara göre 2 yavru fazla alınmaktadır.
12-Diğer Irklara göre Veterinerlik hizmetleri daha azdır.
13- Süt kalitesinden dolayı Dünya genelinde en yaygın ikinci sığır büyüklüğü populasyona sahiptir.
14-Sıcaklığa bağlı stres sebebiyle Holsteinâlerde görülen döl verim problemleri jerseylerâ de çok az görülmektedir.
NEDEN JERSEY
1- ABDâ de Holstein sürüleri ve işletmelerinde süt kalitesini ve yoğunluğunu artırmak için jersey sürüleri de beraberinde yetiştirilmektedir.
2- Ülkemizde de Holstein işletmeleri sütün kalitesini artırmak için sürülerinde belli oranda mutlaka jersey bulundurmalı. Sıcaklığa dayalı döl verim problemleri Holsteinâlere göre çok daha az olduğundan, her bölgede uyumu mümkündür. Arazi varlığının dar olması ve yetiştiriciler tarafından diğer ırklara göre daha kolay beslenmesi sebebiyle Jersey Irkı sadece Karadeniz Bölgesinde yayılma alanı bulmuştur.
3- Jersey Irkı, süt verimi bakımından kombine ırklara göre yem değerlendirme oranı daha fazla olduğundan birim miktar yemle elde edilen süt miktarı daha fazladır. Son yıllarda 48 kg a kadar süt veren jersey tiplerinin geliştirilmesi, süt verimi yüksek Holstein tipleriyle süt verimi yönünden yarışır, hatta süt kalitesi yönünden öne geçmiştir.
4- Jersey sığırı aynı miktarda süt veren Holstein sığırına göre daha az yem tüketeceğinden, yem giderleri daha düşük olacaktır. Besi yapmayan sadece süt üreten sütçü işletmeler zamanla işletmesindeki jersey oranını artıracaktır. Üstün verimli jersey sürüsü elde edildiğinde, işletme tamamen jersey sürüsünden oluşabilecektir.
