Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümünden Prof. Dr. Mehmet Zengin hocamızın nar bahçelerinde gübreleme hakkında verdiği bilgileri aşağıya bırakıyoruz (Toprak analizi yaptıramayan üreticilerimiz için genel tavsiyeleri içerir).Nar ağaçları derin, gevşek, geçirgen, koyu renkli, sıcak, hafif asidik pH'lı, tuzsuz, az kireçli, organik maddece zengin ve tın veya kumlu tın tekstürlü toprakları severler. 1.5 m'lik üst toprakta geçirimsiz katman veya durgun su olmamalıdır. Bu tür durumlar ve fazla kireç ağaç ömrünü azaltır, mikro besin elementlerinin yarayışlılığını düşüreceğinden meyve verim ve kalitesi azalır. Verim azalıp masraf artacağından bahçe kurulumu öncesinde toprak derinligi, taban suyunun yüzeye yakın olup olmaması, üst ve alt katmanların toprak özellikleri bilinmelidir. Bunun yanında narlar bol güneş ışığı, hafif rutubetli hava ve rutubetli toprağı arzularlar. Demir ve çinko gibi mikro besin elementlerine karşı hassas bir meyve cinsidir. Doğru, ekonomik, kârlı ve çevreci bir gübreleme programı için, Şubatta taban gübrelemesi yapmadan 2 hafta önce bahçeyi iyi temsilen, izdüşümlerden 0-30 cm ve 30-60 cm'lik katmanlardan alınan toprak örneklerinin tam teşekküllü bir laboratuvardan bor besin elementi dahil tam toprak analiz sonuçları gereklidir.
Toprakta organik madde, azot, fosfor, potasyum, demir, çinko, mangan ve bor noksan ise; damla sulamalı bahçelerde, her yıl 40-50 kg meyve veren gelişkin bir ağaç başına, tabana ve üste toplamda;
✔ 20-30 kg iyi yanmış ahır gübresi (veya o yoksa 5-7 kg leonardit),
✔ 300-350 g azot (N),
✔ 200-250 g fosfor (P2O5),
✔ 250-300 g potasyum (K2O),
✔ 30-40 g demir (Fe),
✔ 20-30 g çinko (Zn),
✔ 20-30 g mangan (Mn) ve
✔ 10-20 g bor (B) uygulanmalıdır.
NPK ihtiyacının dörtte biri kompoze gubre ile birlikte Şubatta izdüşüme, tavlı bir anda toprağa verilip hafifçe çapalanarak toprak altına karıştırılır. Doğrusu izdüşüme açılan çukur veya hendeklere topluca verip kapatmaktır. Ancak büyük bahçelerde bunu yapmak mümkün olamamaktadır. Taban gübresi için devletin teşvik kapsamında da olan 6.16.6+(10SO3)+20 OM+ME organomineral kompoze gübre uygun bir gübredir. Fosforun dörtte biri tabana kompoze gübre ile verileceğine göre, ağaç başına, izdüşüme, Şubatta organik gübre ile birlikte bu organomineral gübreden yaklaşık 400 g serpilip çapalanmalıdır. Kalan NPK ile mikro besin elementleri ise Nisan, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarındaki haftalık damla sulamalarla verilir.
Ön sulamalarda;
✔ fosfor (MAP),
✔ hümik asit,
✔ demir (demir şelat veya demir sülfat),
✔ çinko (çinko şelat veya çinko sülfat),
✔ mangan (mangan şelat veya mangan sülfat) ve
✔ bor (Etidot-67),
✔ sonra da azot (UAN-32) ve
✔ potasyum (potasyum sülfat) sıralanır.
Ayda bir ağaç başına 30 mL de nitrik asit verilir. Nitrik asit sulama sistemlerindeki tıkanıklıkları açtığı gibi 100 gramı ile 12 g nitrat azotu da sağlar ve değinim yüzeylerinde toprakta pH'yı biraz düşürür. Azot ağaç gelişimi ve her yıl düzenli meyve verimi için, fosfor kök gelişimi, çiceklenme, meyve tutumu ve gelişimi için, potasyum ise sudan yararlanma, meyve iriliği, rengi, sululuğu, aroması ve kalitesi ile ve hatta ağaçların hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılıkları için çok gereklidir. Demir, çinko, mangan ve bor ise bitkinin enzim aktiviteleri, fizyolojik faaliyetleri, klorofil üretimi, meyvelerde şekil düzgünlüğü, verim ile kalitesi ve kök gelişimi için lazımdır. Demir noksanlığında genç yapraklarda kloroz görülür. Bu durumda fotosentez kapasitesi azalacağı için meyve verimi ile kalitesi de düşer. Çinko eksikliğinde ağaçlar bodur gelişim gösterir, yapraklar küçülüp rozetleşir ve meyveler küçük kalır. Mangan noksanlığında orta genç yapraklarda lekeler görülür ve enzim aktiviteleri bozulur. Bor eksikliğinde ise sürgünler kısa kalır, büyüme noktaları dumura uğrar, genç yapraklar sararır, çiçeklenme durur, meyve verimi ile kalitesi çok düşer ve şekilleri bozulur.
Toprakta organik madde, azot ve sulama suyu azlığı ile yüksek yaz sıcaklarında meyveler tam irileşemez ve verim ile kalite düşer. Böylece pazar değeri (kazanç) azalır. O yüzden bilhassa yüksek sıcaklarda sulamalara dikkat edilmeli, su toprakta en az 70 cm derinliğe inmelidir. Her yıl düzenli meyve alınması, yıllık sürgünlerin yeterli uzunluklarda sürmesi, meyvelerin iri, dolgun, kaliteli, aromalı ve albenili olması için de organik gübreler her Şubatta, azotlu gubreler ise damla sulamalarla Temmuz sonuna kadar partiler halinde yeterli ve diğerleri ile dengeli oranlarda sunulmalıdır. Sulama suları da etkili güz yağışları başlayıncaya kadar verilmelidir. Salma sulama sisteminde olduğu gibi, kök bölgesi bir çok ıslak, bir çok kuru olursa meyve kabuklarında çatlama meydana gelir. O yüzden sulamalar dengeli yapılmalı, az az, sık sık su verilmelidir. Bu da en iyi damla sulama veya yeraltı sızdırma sulama ile mümkündür.
Yine de kabuk çatlamasını önlemek için meyveler limon büyüklüğündeyken başlanıp 2 hafta ara ile 3 kez, pülverizatörle 100 L suda 1 kg kalsiyum nitrat (%15.5 N, %26.5 CaO) çözeltisi yayıcı-yapıştırıcılı olarak akşamüstü serin ve rüzgarsız havalarda, bilhassa meyvelere püskürtülmelidir. Kalsiyum kabuk çatlamasını önler. Pülverizatör ile böcek ilaçlamalarında da 100 L suya 300 g Üre ile 150 g Combi mikro besin karıştırmak çok faydalıdır. Böcek ilaçları ve/veya yaprak gübreleri akşamüstü serin ve rüzgarsız havalarda, yayıcı-yapıştırıcılı olarak, 2 hafta ara ile 3 kez atılmalıdır.
Ayrıca hasadın hemen ardından pülverizatörle 100 L suda 2 kg Üre ve 200 g Combi mikro besin karışımı akşamüstü serin ve rüzgarsız bir havada yayıcı-yapıştırıcılı olarak tüm ağaca püskürtülmelidir.
Böyle verimdeki büyük ağaçlar değil de verim öncesi çağdaki küçük ağaçlara, toprağa uygulanan gübrelerin beşte biri uygulanır, yaprak gübresi dozları ise büyük ağaçların ki ile aynıdır.
Sağlıklı-bereketli yıllar.
Ziraat varsa hayat var.
Prof. Dr. Mehmet ZENGİN
