Buğdayın henüz boyu kısayken başak çıkarmasının en yaygın nedenleri, stres koşulları ve uygunsuz çevre-etmen kombinasyonlarıdır.
1. Kuraklık veya su stresi:
Toprakta yeterli nem yoksa bitki kendini “ölmeden önce üremeye” zorlar. Bu durumda daha kısa boydayken başak çıkarır, çünkü enerji büyümeye değil, soyunu sürdürmeye yönelir.
2. Azot eksikliği:
Azot bitkinin boylanmasını sağlayan temel elementtir. Azot yetersizse, buğday yeterince boylanamaz ama gelişim sürecini tamamlamaya çalışır ve erken başaklanır.
3. Soğuk veya sıcak şoku (vernalizasyon veya ısı stresi):
Bitki, gelişme döneminde aniden soğuk ya da aşırı sıcak görürse hormonal dengesi bozulabilir. Bu da bitkinin gelişimini hızlandırıp erkenden başağa kalkmasına neden olabilir.
4. Erken ekim – gün uzunluğu uyuşmazlığı:
Buğday, gün uzunluğuna ve sıcaklığa duyarlıdır. Çok erken ekim yapılırsa ve yeterli soğuma (vernalizasyon) gerçekleşmeden günler uzamaya başlarsa, bitki kısa boyluyken başaklanmaya geçebilir.
5. Genetik faktörler:
Bazı çeşitler çevresel değişikliklere daha hassastır. Erken başaklanma eğilimleri olabilir.