BİZİM MEMLEKET TOKAT/NİKSAR A AİT;
YÖRESEL DEYİMLERİMİZ SÖZLÜĞÜ
A
Ağır oturup batman gelmek: Davranışlarında ölçülü olmak.
Ağrımadık dişe kelpetün kıstırmak: Gereksiz yere bir işe karışmak.
Aldırayaz kalmak: Bakacak kimsesi olmamak, tek başına kalmak.
Alem eşgere: Açıktan.
Alnını karışlamak: Küçümseyerek meydan okumak, tehdit etmek.
Ağdırıp çevirmek: İşleri yürütmek.
Ağleş: dur.
Arabası gıcılamak: Sözü geçmek.
Arasına darı tanesi sığmamak : Çok samimi olmak.
Arım namusum: Birisini yaptığı bir şeyden dolayı kınamak.
Atma Recep din kardeşiz: Biz birbirimizin ne olduğunu biliriz.
B
Bacakları çarpana çalmak: Çok işi olmak.
Baldırı çıplak: Fakir.
Başa kakmak: Yaptığı iyiliği söylemek.
Bek bahalu: Pek pahalı.
Beyni sulanmak: Bunamak.
Bi pıtık: Azcık, çok az.
Bi dıhım: Bir ısırımlık.
Bünelek tutmak:Telaşlı olmak.
C - Ç
Cahd etmek: Azmetmek.
Cascavlak kalmak: Herşeyini kaybetmek.
Cıbırın gabadayısı: Fakirin gereksiz harcama yapanı.
Cılkı çıkmak: Çok yorulmak.
Ciğeri beş para etmez: Değersiz.
Cin fikirli: Açık gözlü. Art niyetli.
Cula çıkarmak: Kızmak.
D
Derisiyle dalaşmak: Yerinde duramayan, yaramaz.
Değirmene gitse gözü domuzlukta(değirmende çarkı çeviren suyun aktığı yer) : Çok yaramaz olan.
Dillik edememek: Anlaşamamak.
Dünyaya kazık kakmak: Ölmemek.
Düz ayak : Merdivensiz, giriş katı.
E - F
Eğsük etek : Çaresiz, zavallı kadın.
Eşşek hoşaftan ne anlar: Anlayışsız, zevksiz kişiler için söylenir.
Elekgater etmek: Her yeri hızlı olarak aramak. Bir işi tez yapmak.
Esamasi olmamak: Adı duyulmamak.
Fasülye gibi kendini nimetten saymak: Kendine olduğundan fazla değer vermek.
Feyli bozuk olmak: Kötü niyetli olmak.
Fol yok, yumurta yok: Ortada her hangi bir neden yok.
G - H
Garametli olmak: Talihsiz olmak.
Garezi olmak: Kinli olmak.
Gavil tutmak: Bahse girmek.
Geh biçi biçi: Buzağıyı çağırmak için söylenir.
Gıdımıynan harcamak: İdareli kullanmak.
Götün geri gitmek: Geri geri gitmek.
Gudur koymak: Aklına getirmek.
Haline bakmadan Hasan dağına oduna gitmek: Yapamayacağı bir işe başlamak.
Hangi dağda kurt öldü: Beklenmeyen bir iyilik yapılınca söylenir.
Haşat olmak: Yorulmak. ©
Hatırını yıkmak: Küstürmek.
Her tarakta bezi olmak: Her işle ilgili olmak.
Hır gür etmek: Kavga etmek.
Hiç halinin Haydarı değil: Yapamayacağı işe girişen.
Hoş beş etmek: Kısa sohbet etmek.
Hödük: Görgüsüz anlayışsız kimse.
I - İ - J
Iskartaya çıkmak: Eskimek.
Ivır zıvır: Önemsiz.
İçkilde kalmak: Haber alamadığı için merak etmek.
İviğini niviğini sormak: Ayrıntılarını sormak.
K - L
Kabak tadı vermek: Bıktırmak.
Kap kaçah: Tabak, tencere vb.
Kapısız köyden gelmek: Odanın kapısını açık unutana denir.
Karış vermek: Beddua etmek.
Kavil gitmek: Bahse girmek.
Kazı koz, kocakarıyı kız anlamak: Her şeyi ters anlamak.
Kına yakmak: Sevinilmeyecek şeye sevinmek.
Kimi kimsesi olmamak: Yalnız kalmak.
Kip gelmek: Elbisenin sıkı olması.
Laf ebesi: Çok konuşan. ©
Laf olsun torba dolsun: İş olsun diye konuşmak.
Lafı sözü çıkmamak: Kötülüğü duyulmamak.
Löm sözlü: Ölçüsüz konuşan.
M - N
Mabalın boynuma: Günahı, vebali benim olsun anlamında kullanılır.
Madası olmamak: İştahsız olmak.
Mayıl mayıl bakmak: Anlamsız bakmak.
Meheli döğöl: Dengi değil.
Mıh sıçtı: Cimri. ©
Mırığı kırılmak: Keyfi kaçmak, beklentileri boşa çıkmak.
Mırın kırın etmek: İsteksiz davranmak.
Mudara etmemek: Tenezzül etmemek.
Mudarası olmamak: İhtiyaç duymamak.
Münkür gelmek: Nankörlük yapmak. İnkar etmek.
Nasibetsizlik etmek : Yerinde olmayan davranışta bulunmak.
O - Ö
Oğul ekmeği yemek: Çocuklarından iyilik görmek.
Oralı olmamak: Önemsememek.
Ödü kopmak: Korkmak.
Öküz olup köpe sıçmak: İşe yarar duruma gelmek.
Önünden geçmek: Bir konuda danışmak.
P - R - S - Ş
Pılını pırtısını toplamak: Herşeyini almak.
Pürü budağı olmamak : Hiç bir şeyden sakınmadan, sonucunu düşünmeden her şeyi söylemek.
Püsküllü bela: Kişinin başını sıkıntıya sokan durum veya kişi.
Sap yiyip saman sıçmak: Saçmalamak.
Sarsuk sursuk konuşmak : Gereksiz, boş şeyleri konuşmak.
Sel önünden kütük kapmak: Zor bir işi başarmak.
Sıtkı sıyrılmak: Güven kaybetmek.
Sulu dereye götürüp susuz getirmek: Aldatmak.
Şeytan diyor ki: İçinden kötü bir şey yapmak gelmesi.
Şip gitmek: Hızlı gitmek.
Şordan beri gelmek : Uzaktan gelmek.
Şordan arı gitmek : Şu taraftan gitmek
T - U - Ü
Tabah çanah: Tabak, tencere vb.
Tekeden süt çıkarmah: Olmayacak işi başarmak.
Tığ Makinası: Dövenle veya kara patozla parçalanmış saman ve buğdayı ayıran makina.
Uçkuruna düşkün olmak: Hovarda olmak.
Ulan: Nefret ve kızgınlık belirten bir hitap şekli.
Ulu orta konuşmak: Düşünmeden, kimseden çekinmeden konuşmak.
Ümüğünü sıkmak: Boğazını sıkmak.
V - Y - Z
Vara yoğa konuşmak: Gereksiz konuşmak.
Vıyyy: Ya! Öyle mi?
Ya herro, ya merro: Ne olacaksa olsun, birisini seç anlamında kullanılır.
Yağlı ballı olmak: Çok samimi olmak.
Yaşmak tutmak: Büyüklerin yanında sesli konuşmamak.
Zırnık göstermemek: Kimseye birşey vermemek. Cimri olmak.
Zırtaboz adam : Terbiyesiz, eğitilmemiş kaba insan.
Zıvanadan çıkmak: Kontrolden çıkmak, uygunsuz davranmak.
Zurnanın zırt deliği: İşin son noktası.
YÖRESEL DEYİMLERİMİZ SÖZLÜĞÜ
A
Ağır oturup batman gelmek: Davranışlarında ölçülü olmak.
Ağrımadık dişe kelpetün kıstırmak: Gereksiz yere bir işe karışmak.
Aldırayaz kalmak: Bakacak kimsesi olmamak, tek başına kalmak.
Alem eşgere: Açıktan.
Alnını karışlamak: Küçümseyerek meydan okumak, tehdit etmek.
Ağdırıp çevirmek: İşleri yürütmek.
Ağleş: dur.
Arabası gıcılamak: Sözü geçmek.
Arasına darı tanesi sığmamak : Çok samimi olmak.
Arım namusum: Birisini yaptığı bir şeyden dolayı kınamak.
Atma Recep din kardeşiz: Biz birbirimizin ne olduğunu biliriz.
B
Bacakları çarpana çalmak: Çok işi olmak.
Baldırı çıplak: Fakir.
Başa kakmak: Yaptığı iyiliği söylemek.
Bek bahalu: Pek pahalı.
Beyni sulanmak: Bunamak.
Bi pıtık: Azcık, çok az.
Bi dıhım: Bir ısırımlık.
Bünelek tutmak:Telaşlı olmak.
C - Ç
Cahd etmek: Azmetmek.
Cascavlak kalmak: Herşeyini kaybetmek.
Cıbırın gabadayısı: Fakirin gereksiz harcama yapanı.
Cılkı çıkmak: Çok yorulmak.
Ciğeri beş para etmez: Değersiz.
Cin fikirli: Açık gözlü. Art niyetli.
Cula çıkarmak: Kızmak.
D
Derisiyle dalaşmak: Yerinde duramayan, yaramaz.
Değirmene gitse gözü domuzlukta(değirmende çarkı çeviren suyun aktığı yer) : Çok yaramaz olan.
Dillik edememek: Anlaşamamak.
Dünyaya kazık kakmak: Ölmemek.
Düz ayak : Merdivensiz, giriş katı.
E - F
Eğsük etek : Çaresiz, zavallı kadın.
Eşşek hoşaftan ne anlar: Anlayışsız, zevksiz kişiler için söylenir.
Elekgater etmek: Her yeri hızlı olarak aramak. Bir işi tez yapmak.
Esamasi olmamak: Adı duyulmamak.
Fasülye gibi kendini nimetten saymak: Kendine olduğundan fazla değer vermek.
Feyli bozuk olmak: Kötü niyetli olmak.
Fol yok, yumurta yok: Ortada her hangi bir neden yok.
G - H
Garametli olmak: Talihsiz olmak.
Garezi olmak: Kinli olmak.
Gavil tutmak: Bahse girmek.
Geh biçi biçi: Buzağıyı çağırmak için söylenir.
Gıdımıynan harcamak: İdareli kullanmak.
Götün geri gitmek: Geri geri gitmek.
Gudur koymak: Aklına getirmek.
Haline bakmadan Hasan dağına oduna gitmek: Yapamayacağı bir işe başlamak.
Hangi dağda kurt öldü: Beklenmeyen bir iyilik yapılınca söylenir.
Haşat olmak: Yorulmak. ©
Hatırını yıkmak: Küstürmek.
Her tarakta bezi olmak: Her işle ilgili olmak.
Hır gür etmek: Kavga etmek.
Hiç halinin Haydarı değil: Yapamayacağı işe girişen.
Hoş beş etmek: Kısa sohbet etmek.
Hödük: Görgüsüz anlayışsız kimse.
I - İ - J
Iskartaya çıkmak: Eskimek.
Ivır zıvır: Önemsiz.
İçkilde kalmak: Haber alamadığı için merak etmek.
İviğini niviğini sormak: Ayrıntılarını sormak.
K - L
Kabak tadı vermek: Bıktırmak.
Kap kaçah: Tabak, tencere vb.
Kapısız köyden gelmek: Odanın kapısını açık unutana denir.
Karış vermek: Beddua etmek.
Kavil gitmek: Bahse girmek.
Kazı koz, kocakarıyı kız anlamak: Her şeyi ters anlamak.
Kına yakmak: Sevinilmeyecek şeye sevinmek.
Kimi kimsesi olmamak: Yalnız kalmak.
Kip gelmek: Elbisenin sıkı olması.
Laf ebesi: Çok konuşan. ©
Laf olsun torba dolsun: İş olsun diye konuşmak.
Lafı sözü çıkmamak: Kötülüğü duyulmamak.
Löm sözlü: Ölçüsüz konuşan.
M - N
Mabalın boynuma: Günahı, vebali benim olsun anlamında kullanılır.
Madası olmamak: İştahsız olmak.
Mayıl mayıl bakmak: Anlamsız bakmak.
Meheli döğöl: Dengi değil.
Mıh sıçtı: Cimri. ©
Mırığı kırılmak: Keyfi kaçmak, beklentileri boşa çıkmak.
Mırın kırın etmek: İsteksiz davranmak.
Mudara etmemek: Tenezzül etmemek.
Mudarası olmamak: İhtiyaç duymamak.
Münkür gelmek: Nankörlük yapmak. İnkar etmek.
Nasibetsizlik etmek : Yerinde olmayan davranışta bulunmak.
O - Ö
Oğul ekmeği yemek: Çocuklarından iyilik görmek.
Oralı olmamak: Önemsememek.
Ödü kopmak: Korkmak.
Öküz olup köpe sıçmak: İşe yarar duruma gelmek.
Önünden geçmek: Bir konuda danışmak.
P - R - S - Ş
Pılını pırtısını toplamak: Herşeyini almak.
Pürü budağı olmamak : Hiç bir şeyden sakınmadan, sonucunu düşünmeden her şeyi söylemek.
Püsküllü bela: Kişinin başını sıkıntıya sokan durum veya kişi.
Sap yiyip saman sıçmak: Saçmalamak.
Sarsuk sursuk konuşmak : Gereksiz, boş şeyleri konuşmak.
Sel önünden kütük kapmak: Zor bir işi başarmak.
Sıtkı sıyrılmak: Güven kaybetmek.
Sulu dereye götürüp susuz getirmek: Aldatmak.
Şeytan diyor ki: İçinden kötü bir şey yapmak gelmesi.
Şip gitmek: Hızlı gitmek.
Şordan beri gelmek : Uzaktan gelmek.
Şordan arı gitmek : Şu taraftan gitmek
T - U - Ü
Tabah çanah: Tabak, tencere vb.
Tekeden süt çıkarmah: Olmayacak işi başarmak.
Tığ Makinası: Dövenle veya kara patozla parçalanmış saman ve buğdayı ayıran makina.
Uçkuruna düşkün olmak: Hovarda olmak.
Ulan: Nefret ve kızgınlık belirten bir hitap şekli.
Ulu orta konuşmak: Düşünmeden, kimseden çekinmeden konuşmak.
Ümüğünü sıkmak: Boğazını sıkmak.
V - Y - Z
Vara yoğa konuşmak: Gereksiz konuşmak.
Vıyyy: Ya! Öyle mi?
Ya herro, ya merro: Ne olacaksa olsun, birisini seç anlamında kullanılır.
Yağlı ballı olmak: Çok samimi olmak.
Yaşmak tutmak: Büyüklerin yanında sesli konuşmamak.
Zırnık göstermemek: Kimseye birşey vermemek. Cimri olmak.
Zırtaboz adam : Terbiyesiz, eğitilmemiş kaba insan.
Zıvanadan çıkmak: Kontrolden çıkmak, uygunsuz davranmak.
Zurnanın zırt deliği: İşin son noktası.
