Geç kalınmış bir konu. Aslında bu konunun 'en ucuz bitki besleme & yaprak gübreleri' konusundan önce açılması gerekiyordu.
Çünkü bitkideki noksanlığın ne olduğunu bilmeden, hangi gübreyi vereceğimizi bilme şansımız yok.
Kısaca önce teşhis, sonra tedavi yapılacağından bu konu zorunlu oldu lakin malum zaman sıkıntısı nedeni ile gecikti.
Neyse. Geç olsun, güç olmasın.
Öncelikle şunu belirtmek lazım.
1-) Konu ile ilgili Türkce hazırlanmış adam gibi kaynak yok. Olanlar da fi tarihinden kalma fotokopi kaynaklar. Bu yüzen mümkün mertebe güncel, konu üzerine yapılmış yeni araştırmalara dayanan bilgilerle, ayrıca kendi çektiğimiz fotoğraflar ile desteklenecek bir konu olmasına özen göstericez.
2-) Tüm noksanlıkları tek seferde anlatma şansımız yok. Bu nedenle teker teker, fırsat buldukça, herhangi bir sıra gözetmeksizin, her mesajda bir noksanlık olacak şekilde ele alınacak sorunlar. Lakin her verilen bilgi, ilk mesaja eklenip düzenlenecek.
3-) Sedece noksanlık değil, noksanlık karşısında alınacak kısa ve uzun vadeli önlemler, yani çözümleri de vermeye çalışıcaz.
4-) Her zamanki gibi, konu üzerine uzman arkadaşların katkılarını bekliyoruz.
5-) Noksanlıkların belirtileri bitkilere göre değiştiğinden, bu konuda sadece 'buğday' ele almaya çalışacağız.
Konunun sınırlarını çizdik, şimdi başlayalım.
***
'Buğdayda Kalsiyum Eksikliği'
Öncelikle, ülke topraklarının büyük çoğunluğu kireçli olduğundan çok sık görünen bir problem değildir. Anormal durumlar olmadığı sürece kendini pek belli etmez. O nedenle, sık görülmeyen, görüldüğünde önemsenmeyen, önemsendiğinde ise doğru düzgün bir cevap bulunamayan bir konu olduğundan yetiştiricinin canını gayet sıkar.
Yani biraz kupon bi problemdir.
Şimdi fotoğrafları inceleyelim. Hafif noksanlık belirtileri:
Erken dönem noksanlık belirtileri yakın plan görünüm:
Yukarıdakiler hafif noksanlık belirtileridir.
Sonra ne olur?
Orta noksanlık belirtisi:
5-) yaprak kurdele misali kendi ekseni etrafında döner:
Bu dönme, Fotosentez alanını düşürdüğü için verimde kayıplara muhakak neden olur. Lakin bitki yeşilse ve toprakta yeterli su varsa, o denli korkmaya gerek yok.
Bir belirti de bu noktada ortaya çıkar. Şöyle ki: başak, içinde bulunduğu kından çıkarken, sertleşen boğum nedeni ile zorlanma yaşar. Hatta bazı durumlarda (özellikle kılçıklı tip buğdaylarda) başağın ucunun boğuma takıldığı ve başağın ters 'U' şeklini aldığı görülür.
Ayrıca bu zorlanma, başağın şeklinde yada kılçıklı tip buğdaylarda kılçıklarda bozukluğa / bozulmalara neden olabilir.
Örnek:
Önemli hatırlatma: aynı sorun bakır noksanlığında da görüldüğünden karışıklığa neden olabilir.
Peki daha sonra?
Daha sonrası yok.
6-) Şiddetli noksanlık yaşayan buğdaylar aşağıda verilen resimdeki gibi gelişemeden kalır, çok ciddi verim kayıplarına uğrar. Yani gelişme bakımından yukarıda anlattığımız buğdaylar kadar gelişemezler.
Azot noksanlığına çok benzer, ama ayırt edilebilir.
Bir diğer belirti de, buğdayın sap ve yaprak yapısının kırılganlığıdır. Elinize aldığınız yaprak kolayca yırtılır, saplar gervrek bir hal alıp kırılma eğilimi gösterir. Fırtına ve dolu durumlarındaki zarar artar.
Yani şiddetli noksanlığı, tarla son rasimdeki hale gelmediği sürece anlama imkanımız yok gibi. Çok sıkıntılı durumlarda, orta şiddetli seviyeye çıkar. Orta şiddetli seviyenin en belirgin özelliği ise, yukarıda fotoğrafı verilmiş, kurdela şeklindeki yaprakların iç kısımlarında renk açılmaları ve sararmalarıdır.
Bu durum biraz risklidir. Çünkü:
Besin stresi, yeterli gelişim göstermememiş bitkiyi çok erken başağa kalkmaya iter. Eğer bu dönemde iyi yağış alınmazsa, tane doldurma sorunları yaşanır. Bu durum aynı zamanda sap veriminin düşmesine de neden olur.
Özetle belirtilerimiz bunlar.
&
Hangi durumlarda gerçekleşir:
- Aşırı azot kullanımı (özellikle noksanlık belirtileri benzediği için büyük bir hata yapıp azota yüklenildiğinde)
- kurak iklim şartları, su stresi
- başlangıçta iyi beslenmiş, bu nedenle kendini yüksek verime göre programlamış buğdaylarda, kalsiyum ihtiyacının pik yaptığı bayrak yaprak dönemi ile başlayarak kın döneminde. Eğer iş orta şiddetli noksanlığa dönerse, çiçeklenme, hatta ve hatta hatta hasada kadar gider.
Nerelerde rastlanır:
- kireççe fakir arazilerde
- kireççe fakir topraklara bir önceki yıl, aşırı kalsiyum tüketen yonca, fiğ, bezelye gibi bitkiler yetiştirildiğinde. (Özellikle bu bitkiler tane tuttuktan sonra, yani geç biçilmişse)
- kış döneminin aşırı yağışlı geçtiği, dolayısı topraktaki kirecin yıkandığı senelerde
Bu durumların hepsinden olabileceği gibi, tek bir tanesinden de kaynaklanabilir.
---
Çözümler:
1-) Kısa vadede:
- üst gübre olarak CAN (kalsiyum amonyum nitrat) kullanımı.
- Çok etkili bir çözüm değil ama stresi hafifletmek için yapraktan kalsiyum nitrat uygulanabilir.
Çevrenizdeki bayilerde araştırın. Bulabilirseniz dekara 300-400 gr 'kalsiyum nitrat'ı suda eritip (çok kolay erir) ilaç makinası ile atarak sorunu hafifletebilirsiniz.
Not 1: bahsedilen gübre 26 ' lık can değil. Yani 'Kalsiyum Amonyum Nitrat' değil. 'Kalsiyum nitrat'
Not 2: içerisine azot dışında başka hiç bir şey karıştırmayın.
Bulamazsanız:
Gübreyi kendimiz yapıcaz.
En yakın nalburda gidin ve 'kalsiyum oksit' isteyin. Tabi 'kalsiyum oksit' derseniz yüzünüze garip garip bakarlar. Bunun için, maddenin diğer adı olan 'sönmemiş kireç' ifadesini kullanmak işiniz hızlandırır.
Bu sönmemiş kireç, kalsiyum nitratın içindeki 'kalsiyum oksit' ile aynı şeydir. dekara 100-200 gr gelecek şekilde yapraktan uygulayacağız. Ama madem gübre üretiyoruz, kalsiyum nitrata benzemesi için hakkı ile çalışalım. Bunun için:
Kireci suda erittikten sonra içine, dekara 200 grhesabıyla 33 ' lük nitrat ekleyin. Amonyum takviyeli %100 suda erir kalsiyum nitrat gübremiz hazır.
Afiyet olsun.
- kısa vadede yapılacak bir diğer şey ise, (eğer imkanınız varsa) sulama yapmak, imkanınız yoksa yağmur duasına çıkmak. Su alımı noksanlık stresini azaltır.
- noksanlık erken farkedilirse, son gübrelemede 33 ' lük yerine 26 ' lık nitrat, yani içerisinde kalsiyum bulunan CAN kullanmak.
- Kısa vadede yapılacak son hareket de magnezyum beslemesidir. Magnezyum, kalsiyumun semptomlarını hafifletir ama kesin çözüm değildir. Bunun için, eğer bulabilirseniz 'Kalsiyum Magnezyum Nitrat' gübresi gayet iyi bir seçenek.
Dikkat!: kalsiyum nitrat içine 'magnezyum sülfat' karıştırmayın.
Çünkü kalsiyum ile sülfatı birleştriğinizde, direk 'kalsiyum sülfat' yani 'alçı' yapmış olursunuz Bu durum, bitkinin kalsiyum alımını azaltır.
---
Uzun vadede yapılacaklar:
- Koyun gübresi: kalsiyum bakımından çok zengindir. Içerisinde 1000 ' de 5 kalsiyum barındırır. Dekara 3 ton verdiğinizde, net 15 kg saf kalsiyumu toprağa kazandırırsınız. Yani (mahsüle göre değişmekle birlikte) 3 yıl yetecek kireci toprağa vermiş olursunuz.
Koyunlar, süt verimi düşük olduğu için aldığı gıdalardaki kalsiyumu büyük oranda gübresine aktarır.
Koyun gübresinden sonra kalsiyum bakımından zengin olan gübreler at ve eşek gübreleridir ama zor bulunur. Burada dikkat edeceğiniz nokta, 'az süt veren' hayvanların gübrelerini kullanmaya çalışmak. Bu yüzden inek gübresi listenin sonunda yer alıyor.
- Azotlu gübreleri mümkün mertebe 'CAN' olarak vermeye çalışmak. Bu uygulamayı uzun yıllar tekrarlamak (maliyetli bir çözümdür)
- Tarım kireci uygulaması (mermer tozu da olabilir) gübre kovası ile, analizede belirtilen miktarda saçıp karıştırın.
- Uzun vadeli son çözüm ise kireççe zengin olan bir tarladan, bu tarlaya toprak takviyesi yapmaktır. Bol kireçli bu toprak, romork ile sorunlu tarlaya dökülür ve yayılır. Hayvan gübresi atmak ile aynı iş.
Dekara 1 ton %5 kireçli bir toprak karıştırsanız, dekara 50 kg kireç takviyesi yapmış olursunuz. Zor gibi görünse de, en ucuz ve etkili çözümlerdendir.
Neden?
Şu an kepçeciler bir traktör römorkunu 20 liraya dolduruyor.
1 romork toprak 4 ton gelse ve bu toprakta %5 kireç olsa,
'20 lira + nakliye' karşılığında 200 kg kirec satın almış oluyoruz. Ki bu kadar kireç duruma göre 4-5 dekar alana yeter.
Bundan daha ucuz maliyetli bir çözüm bulamazsınız.
Kirecin yanında bu toprakla gelen bir çok besin de eşantiyon oluyor. Ayrıca tarlanızdaki toprak artıyor. Her yönden avantaj.
Bu konuda tek önemli nokta, kireççe zengin ve kaliteli bir toprak bulmak. (Son ip ucu: taban arazilerde yapılan inşaatlarda, temel kazmak için çıkartılan topraklar bu iş için bitirim. Üstelik müteahiti kafalarsanız yüklemeyi bedava getirebilir, üç-beş kuruşluk nakliye masrafı ile sorunu çözersiniz)
Not: alacağınız toprağı mutlaka tahlil ettirin.
Kalsiyum noksanlığı hakkında söylenecek temel noktalar bunlar. Kısaca altından kalkılamayacak bir sorun değil. Yeter ki toprağınızı sevin.
Diğer noksanlıklara da, yine bu başlık altında (zaman buldukça) değinmeye çalışıcaz.
Not: Buğdaya özel, kapsamlı şekilde yazılmaya çalışılan ilk Türkçe besin noksanlıkları konumuz hayırlı olsun
Çünkü bitkideki noksanlığın ne olduğunu bilmeden, hangi gübreyi vereceğimizi bilme şansımız yok.
Kısaca önce teşhis, sonra tedavi yapılacağından bu konu zorunlu oldu lakin malum zaman sıkıntısı nedeni ile gecikti.
Neyse. Geç olsun, güç olmasın.
Öncelikle şunu belirtmek lazım.
1-) Konu ile ilgili Türkce hazırlanmış adam gibi kaynak yok. Olanlar da fi tarihinden kalma fotokopi kaynaklar. Bu yüzen mümkün mertebe güncel, konu üzerine yapılmış yeni araştırmalara dayanan bilgilerle, ayrıca kendi çektiğimiz fotoğraflar ile desteklenecek bir konu olmasına özen göstericez.
2-) Tüm noksanlıkları tek seferde anlatma şansımız yok. Bu nedenle teker teker, fırsat buldukça, herhangi bir sıra gözetmeksizin, her mesajda bir noksanlık olacak şekilde ele alınacak sorunlar. Lakin her verilen bilgi, ilk mesaja eklenip düzenlenecek.
3-) Sedece noksanlık değil, noksanlık karşısında alınacak kısa ve uzun vadeli önlemler, yani çözümleri de vermeye çalışıcaz.
4-) Her zamanki gibi, konu üzerine uzman arkadaşların katkılarını bekliyoruz.
5-) Noksanlıkların belirtileri bitkilere göre değiştiğinden, bu konuda sadece 'buğday' ele almaya çalışacağız.
Konunun sınırlarını çizdik, şimdi başlayalım.
***
'Buğdayda Kalsiyum Eksikliği'
Öncelikle, ülke topraklarının büyük çoğunluğu kireçli olduğundan çok sık görünen bir problem değildir. Anormal durumlar olmadığı sürece kendini pek belli etmez. O nedenle, sık görülmeyen, görüldüğünde önemsenmeyen, önemsendiğinde ise doğru düzgün bir cevap bulunamayan bir konu olduğundan yetiştiricinin canını gayet sıkar.
Yani biraz kupon bi problemdir.
Şimdi fotoğrafları inceleyelim. Hafif noksanlık belirtileri:
Erken dönem noksanlık belirtileri yakın plan görünüm:
Yukarıdakiler hafif noksanlık belirtileridir.
Sonra ne olur?
Orta noksanlık belirtisi:
5-) yaprak kurdele misali kendi ekseni etrafında döner:
Bu dönme, Fotosentez alanını düşürdüğü için verimde kayıplara muhakak neden olur. Lakin bitki yeşilse ve toprakta yeterli su varsa, o denli korkmaya gerek yok.
Bir belirti de bu noktada ortaya çıkar. Şöyle ki: başak, içinde bulunduğu kından çıkarken, sertleşen boğum nedeni ile zorlanma yaşar. Hatta bazı durumlarda (özellikle kılçıklı tip buğdaylarda) başağın ucunun boğuma takıldığı ve başağın ters 'U' şeklini aldığı görülür.
Ayrıca bu zorlanma, başağın şeklinde yada kılçıklı tip buğdaylarda kılçıklarda bozukluğa / bozulmalara neden olabilir.
Örnek:
Önemli hatırlatma: aynı sorun bakır noksanlığında da görüldüğünden karışıklığa neden olabilir.
Peki daha sonra?
Daha sonrası yok.
6-) Şiddetli noksanlık yaşayan buğdaylar aşağıda verilen resimdeki gibi gelişemeden kalır, çok ciddi verim kayıplarına uğrar. Yani gelişme bakımından yukarıda anlattığımız buğdaylar kadar gelişemezler.
Azot noksanlığına çok benzer, ama ayırt edilebilir.
Bir diğer belirti de, buğdayın sap ve yaprak yapısının kırılganlığıdır. Elinize aldığınız yaprak kolayca yırtılır, saplar gervrek bir hal alıp kırılma eğilimi gösterir. Fırtına ve dolu durumlarındaki zarar artar.
Yani şiddetli noksanlığı, tarla son rasimdeki hale gelmediği sürece anlama imkanımız yok gibi. Çok sıkıntılı durumlarda, orta şiddetli seviyeye çıkar. Orta şiddetli seviyenin en belirgin özelliği ise, yukarıda fotoğrafı verilmiş, kurdela şeklindeki yaprakların iç kısımlarında renk açılmaları ve sararmalarıdır.
Bu durum biraz risklidir. Çünkü:
Besin stresi, yeterli gelişim göstermememiş bitkiyi çok erken başağa kalkmaya iter. Eğer bu dönemde iyi yağış alınmazsa, tane doldurma sorunları yaşanır. Bu durum aynı zamanda sap veriminin düşmesine de neden olur.
Özetle belirtilerimiz bunlar.
&
Hangi durumlarda gerçekleşir:
- Aşırı azot kullanımı (özellikle noksanlık belirtileri benzediği için büyük bir hata yapıp azota yüklenildiğinde)
- kurak iklim şartları, su stresi
- başlangıçta iyi beslenmiş, bu nedenle kendini yüksek verime göre programlamış buğdaylarda, kalsiyum ihtiyacının pik yaptığı bayrak yaprak dönemi ile başlayarak kın döneminde. Eğer iş orta şiddetli noksanlığa dönerse, çiçeklenme, hatta ve hatta hatta hasada kadar gider.
Nerelerde rastlanır:
- kireççe fakir arazilerde
- kireççe fakir topraklara bir önceki yıl, aşırı kalsiyum tüketen yonca, fiğ, bezelye gibi bitkiler yetiştirildiğinde. (Özellikle bu bitkiler tane tuttuktan sonra, yani geç biçilmişse)
- kış döneminin aşırı yağışlı geçtiği, dolayısı topraktaki kirecin yıkandığı senelerde
Bu durumların hepsinden olabileceği gibi, tek bir tanesinden de kaynaklanabilir.
---
Çözümler:
1-) Kısa vadede:
- üst gübre olarak CAN (kalsiyum amonyum nitrat) kullanımı.
- Çok etkili bir çözüm değil ama stresi hafifletmek için yapraktan kalsiyum nitrat uygulanabilir.
Çevrenizdeki bayilerde araştırın. Bulabilirseniz dekara 300-400 gr 'kalsiyum nitrat'ı suda eritip (çok kolay erir) ilaç makinası ile atarak sorunu hafifletebilirsiniz.
Not 1: bahsedilen gübre 26 ' lık can değil. Yani 'Kalsiyum Amonyum Nitrat' değil. 'Kalsiyum nitrat'
Not 2: içerisine azot dışında başka hiç bir şey karıştırmayın.
Bulamazsanız:
Gübreyi kendimiz yapıcaz.
En yakın nalburda gidin ve 'kalsiyum oksit' isteyin. Tabi 'kalsiyum oksit' derseniz yüzünüze garip garip bakarlar. Bunun için, maddenin diğer adı olan 'sönmemiş kireç' ifadesini kullanmak işiniz hızlandırır.
Bu sönmemiş kireç, kalsiyum nitratın içindeki 'kalsiyum oksit' ile aynı şeydir. dekara 100-200 gr gelecek şekilde yapraktan uygulayacağız. Ama madem gübre üretiyoruz, kalsiyum nitrata benzemesi için hakkı ile çalışalım. Bunun için:
Kireci suda erittikten sonra içine, dekara 200 grhesabıyla 33 ' lük nitrat ekleyin. Amonyum takviyeli %100 suda erir kalsiyum nitrat gübremiz hazır.
Afiyet olsun.
- kısa vadede yapılacak bir diğer şey ise, (eğer imkanınız varsa) sulama yapmak, imkanınız yoksa yağmur duasına çıkmak. Su alımı noksanlık stresini azaltır.
- noksanlık erken farkedilirse, son gübrelemede 33 ' lük yerine 26 ' lık nitrat, yani içerisinde kalsiyum bulunan CAN kullanmak.
- Kısa vadede yapılacak son hareket de magnezyum beslemesidir. Magnezyum, kalsiyumun semptomlarını hafifletir ama kesin çözüm değildir. Bunun için, eğer bulabilirseniz 'Kalsiyum Magnezyum Nitrat' gübresi gayet iyi bir seçenek.
Dikkat!: kalsiyum nitrat içine 'magnezyum sülfat' karıştırmayın.
Çünkü kalsiyum ile sülfatı birleştriğinizde, direk 'kalsiyum sülfat' yani 'alçı' yapmış olursunuz Bu durum, bitkinin kalsiyum alımını azaltır.
---
Uzun vadede yapılacaklar:
- Koyun gübresi: kalsiyum bakımından çok zengindir. Içerisinde 1000 ' de 5 kalsiyum barındırır. Dekara 3 ton verdiğinizde, net 15 kg saf kalsiyumu toprağa kazandırırsınız. Yani (mahsüle göre değişmekle birlikte) 3 yıl yetecek kireci toprağa vermiş olursunuz.
Koyunlar, süt verimi düşük olduğu için aldığı gıdalardaki kalsiyumu büyük oranda gübresine aktarır.
Koyun gübresinden sonra kalsiyum bakımından zengin olan gübreler at ve eşek gübreleridir ama zor bulunur. Burada dikkat edeceğiniz nokta, 'az süt veren' hayvanların gübrelerini kullanmaya çalışmak. Bu yüzden inek gübresi listenin sonunda yer alıyor.
- Azotlu gübreleri mümkün mertebe 'CAN' olarak vermeye çalışmak. Bu uygulamayı uzun yıllar tekrarlamak (maliyetli bir çözümdür)
- Tarım kireci uygulaması (mermer tozu da olabilir) gübre kovası ile, analizede belirtilen miktarda saçıp karıştırın.
- Uzun vadeli son çözüm ise kireççe zengin olan bir tarladan, bu tarlaya toprak takviyesi yapmaktır. Bol kireçli bu toprak, romork ile sorunlu tarlaya dökülür ve yayılır. Hayvan gübresi atmak ile aynı iş.
Dekara 1 ton %5 kireçli bir toprak karıştırsanız, dekara 50 kg kireç takviyesi yapmış olursunuz. Zor gibi görünse de, en ucuz ve etkili çözümlerdendir.
Neden?
Şu an kepçeciler bir traktör römorkunu 20 liraya dolduruyor.
1 romork toprak 4 ton gelse ve bu toprakta %5 kireç olsa,
'20 lira + nakliye' karşılığında 200 kg kirec satın almış oluyoruz. Ki bu kadar kireç duruma göre 4-5 dekar alana yeter.
Bundan daha ucuz maliyetli bir çözüm bulamazsınız.
Kirecin yanında bu toprakla gelen bir çok besin de eşantiyon oluyor. Ayrıca tarlanızdaki toprak artıyor. Her yönden avantaj.
Bu konuda tek önemli nokta, kireççe zengin ve kaliteli bir toprak bulmak. (Son ip ucu: taban arazilerde yapılan inşaatlarda, temel kazmak için çıkartılan topraklar bu iş için bitirim. Üstelik müteahiti kafalarsanız yüklemeyi bedava getirebilir, üç-beş kuruşluk nakliye masrafı ile sorunu çözersiniz)
Not: alacağınız toprağı mutlaka tahlil ettirin.
Kalsiyum noksanlığı hakkında söylenecek temel noktalar bunlar. Kısaca altından kalkılamayacak bir sorun değil. Yeter ki toprağınızı sevin.
Diğer noksanlıklara da, yine bu başlık altında (zaman buldukça) değinmeye çalışıcaz.
Not: Buğdaya özel, kapsamlı şekilde yazılmaya çalışılan ilk Türkçe besin noksanlıkları konumuz hayırlı olsun
Son düzenleme: