Devalüasyon enflasyon sarmalı yaşanmaktadır, bu kronik hastalığı 90 lı yıllarda en acı ve yüksek boyutlu sarmal şeklinde yaşadık bizler biliyoruz.
Ne biliyoruz mesela?
ilk 50 bin TL 15,05,1989 tarihinde basıldı, benim ilk gençlik yıllarım, o zaman en büyük para tabikide, resmini aşağıya atıyorum, belki hatırlayan çıkar, insanoğlu unutkandır zira, ama tarih yalan söylemez..
Bu 50 bn lira Türkiye Cumhuriyetinde kral para olarak basılan ve ömrü en kısa para olarak tarihe geçti, 1989 da çıktı 1998 de ise madeni olarak basılanı vardı, tuvalete giremez olduk artık bu 50 bin TL ile, 10 yılda yokoldu gitti tedavülden kaktı, tedavülden kaltığında 1 milyon lira ile tuvalete giriyorduk vesselam, 10 yıl en kısa ömürlü kral para 50 bin liranın madeni basım resmini atayım.
İşte develüasyon enflasyon sarmalı denen illet bu işe yarar, başka bir işe yaramaz, ama tabi bu sarmalın hızı önemli, orası ayrı konu, 90 lı yıllarda hızı spor araba hızındaydı benzetirsek.
Aslında pek çok dönem bu sarmal varolmuştur.
Burada devalüasyon enflasyon sarmalını üreticiyi çiftçiyi ilgilendiren tarafı şudur benim kanımca
Üretici bir yıl boyunca masraf eder emek sarfeder üretim yapar, herşeyin fiyatı artar, girdilerinde fiyatı artar masrafda artar ama, ürünü satar herşey artmaya devam eder, aynı masrafı girdiyi almak için bir sonraki yıl masrafı karşılamak için sattığı ürünün gelirine başvurmak zorundadır, ama gelirin masrafı karşılama oranı düşmüştür, hatta yokolmuşta olabilir, bu durumda üretici kazanmadan karın tokluğuna üretim yapmış olmaktadır, mesele bundan ibarettir, ürettiğini piyasaya vermiş, piyasadaki alıcılar muratlarına ermiş ihtiyacını karşılamış, ama tekrar üretmeye kalkan üretici girdi ve masraflara kazandığını verince kendine bişey kalmamış olmaktadır..
Misal şimdi gübre vs. herşey arttı, pancar üreticisine ne verdi 420 kuruş, üretici teslim edecekte, parayı alacakta, tekrar aynı miktar üretim için masraf edecek artmış gübre mazot işçilik vs ödeyecek, işte bunları yaparken 420 kuruşa satıp kazandığı sermayeyi harcayacak, ama bu sefer bakacak elde kalmadı yada çok az kaldı? ee diyecek seneye zam yap, yapacaklar 620 lira misal, bu sefer önümüzdeki bir yıl boyunca girdiler masrafların fiyatı aratacak 620 yetmeyecek yada az bişey kalacak zarar etmeyecek, öyle ya üretici zarar etmiyor, ettirilmeyecek, ama nooluyor? kazanmadan piyasaya mal üretiyor mesele burada...
Çünkü 1 yıl az bir zaman dilimi değil, gördükki bir yılda gübre 3 e katlayabiliyor fiyatı..
yani demem oki, aslında pancarı 420 değil 620 açıklamalıydı ki bu develüsyon enflasyon sarmalından üretici zarar etmesin kazansın, evet şimdide zarar etmiyor hesaba göre ama kazanç ne ? buraya dikkat, yine kazanıyor görünebilir bazılarının hesabına bakarsan, ama aynı üretim için önümüzdeki yıl yapacağıı masrafı çıkar bu 420 kuruştan, üretim için sermayeyi çıkar elde kalan ne ? işte bu elde kalan net kazançtır, ama bu kalmayaacak gibiyse iş iş değildir.
bana göre bu devalüasyon enflasyon sarmalından en çok zarar eden üreticidir çiftçidir, çünkü girdilere masraf sermaye bağlamak, onca sermaye tutan tarlayı tezgahı üretime yönlendirmek ve sonucunda destekle beraber şu kadar alım fiyatı açıklıyoruz zarar eden yok diyenler olunca, devalüasyon enflasyon sarmalına en büyük ezilen kesim olmuş oluyor...
