TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR


AŞAĞIDAKİ MAKALE OLDUKÇA GÜZEL BENCE HER SATIRINI OKUYUN ARKADAŞLAR:


Toprağı daha az mazot harcayarak sürmek mümkün mü?
1.Bölüm: Patinaj
2.Bölüm: Lastik şişirme basıncı
3.Bölüm: Ek ağırlık
Toprağı traktörle daha az mazot harcayarak sürebilmek için patinajın %10-15 sınırları arasında tutulması gerekiyor. Bunun için, öncelikle şişirme basıncının, lastiğin üzerindeki yükü güvenle taşıyabileceği sınır değere kadar düşürülmesi öneriliyor. Araştırmalar, sadece lastik şişirme basıncının uygun seviyelere çekilmesiyle yakıttan %4-7kadar tasarruf edilebileceğini gösteriyor.

Lastik şişirme basıncı traktörün çeki performansını nasıl etkiliyor?
Lastik yüksek basınçla şişirildiğinde, traktör ağırlığı altında daha az ezilerek, dik duruyor. Bu durumda tekerleğin toprakla temas alanı küçülüyor. Bu alan küçüldüğünde tutunma azalıyor ve patinaj artıyor. Ayrıca tekerlek toprağa daha çok batıyor; toprak daha fazla sıkışıyor.Toprak sıkışması ise ürün verimini düşürüyor. Şişirme basıncı düşük olduğunda lastik daha fazla esniyor ve tekerleğin toprakla temas alanı büyüyor. Bu büyüme tutunmayı artıyor, patinajı düşürüyor.Tekerlek toprağa daha az batıyor; toprak daha az sıkışıyor. Bu nedenle düşük şişirme basıncı traktör çeki performansı ve toprak verimliliği açısından avantaj sağlıyor. Ancak şişirme basıncı düştükçe lastiğin yük taşıma kapasitesi azalıyor. Gereğinden çok düşürülmesi halinde ise, lastiğin yük altında kırılıp zarar görme riski ortaya çıkıyor. Yüksek güçlü, ağır traktörlerde, bu riski yaratmaksızın lastik basıncını istenilen seviyeye düşebilmek için “ikiz tekerlek” uygulaması yapılıyor. Arka tekerleklerin jantlarına ikiz kardeşleri bağlanıyor. Daha zorlu şartlarda gerekirse ön tekerlekler de onlara katılabiliyor. Böylece büyük ağırlıkları çok düşük şişirme basınçlarıyla taşımak suretiyle, traktör çeki kuvvetinden azami ölçüde yararlanmak, yakıttan tasarruf etmek ve büyük ağırlıklara karşın toprak sıkışmasını en aza indirmek mümkün olabiliyor.

Lastik şişirme basıncı nasıl ölçülür ve ayarlanır?
Bilindiği gibi, lastik şişirme basıncını “hava saati” ile ölçüp ayarlayabiliyoruz. Ölçü olarak eski “p.s.i.” birimine alışmışız. Halkımız buna kısaca “hava” diyor. Günümüzde dünya standardı “kPa”. (Kilo Paskal diye okunuyor.) Ancak hava saatlerinin üzerinde eski ölçüler de yazılı. Dolayısıyla alışkın olduğumuz “hava” ölçüsünü kullanmaya devam edebiliriz.

Uygun lastik şişirme basıncı ne kadardır?
Tarlada olabildiğince düşük şişirme basıncıyla çalışma avantaj sağladığından, “en uygun şişirme basıncı” lastiğin üzerindeki yükü güvenle taşıyabileceği “en düşük değer”dir. Bir başka deyişle, lastik ne kadar düşük basınçla şişirilirse, traktör çeki performansı o kadar iyileşir, toprak deformasyonu da o kadar azalır. Ancak, lastiğin yanak kısımlarından ezilip kırılması riski nedeniyle, şişirme basıncını alabildiğine düşüremeyiz. Lastiklerin değişik şişirme basınçlarında ne kadar yükü, hangi hızlarda güvenle taşıyabilecekleri yanaklarında yazılı yük indeksi ve hız kodlarından hareketle bulunabilir. Örneğin, New Holland TD65 traktörün arka lastiklerinin (14.9/13-30, 6 ply, diyagonal) yük indeksi 126, hız kodu A8 dir. Traktörün bakım kullanma kitabından bu lastiklerin (14.5 hava) şişirme basıncında 1480 kg yükü 40 km/h hıza kadar güvenle taşıyabileceği bulunur. NH TD65 traktörün arka aks yük limiti 3 000 kg’dır. Yani bu traktörün arka tekerleklerinin her biri, en çok (3000 ÷ 2 = 1 500 kg) yüklenebilir. Buna göre tekerlek aksının yük limiti ile lastiğin yük limiti yaklaşık aynidir (1 480 ve 1 500 kg). Bu durumda TD65 daha sonraki sayımızda açıklayacağımız gibi, ek ağırlıklarla sınır değerlerinde yüklendiğinde, lastikleri bu yükü 14.5 hava şişirme basıncında, 40 km/h ilerleme hızında dahi güvenle taşıyabilecek demektir. Kısacası, söz konusu lastiklerin şişirme basınçlarının 14.5 hava’ya kadar düşürülmesi lastik kırılması açısından risk oluşturmayacaktır. Buna göre, 14-15 hava söz konusu traktör ve lastikler için uygun şişirme basıncı olarak önerilebilir.

Uygun lastik şişirme basıncı sayesinde yakıttan ne kadar tasarruf edilebilir?
Araştırmalar, tarla çalışmalarında lastik şişirme basınçlarını uygun seviyelere düşürmek suretiyle traktör yakıt tüketiminde %4-7 kadar tasarruf sağlanabileceğini göstermektedir. Toprak yumuşadıkça şişirme basıncının uygun değerlere çekilmesinin önemi ve bu sayede yapılabilecek yakıt tasarrufu daha da artmaktadır. Tarladaki yakıt tasarrufu bu miktarla da sınırlı değildir. Uygun şişirme basıncının, bir sonraki sayımızda ele alacağımız uygun ek ağırlıklar ile birleştirilmesi durumunda yakıt tasarrufunun %10-15 gibi, çok daha önemli seviyelere çıkarılması mümkündür.

Tarla işleri için yapılan şişirme basıncı önerisi, yol için de geçerli midir?
Tekerleğin şose ve asfalt gibi sert zemin üzerindeki hareketi sırasında, zeminden çok lastik deforme olur. Düşük şişirme basıncı bu deformasyonu ve yuvarlanma direncini artıracağı için önerilmez. Buna göre, aynı zamanda hem tarla hem de yolda çalışacak traktörler için yapılması gereken, her iki şartı karşılayabilecek, ortalama bir basınç değerininn seçilip uygulanmasıdır.Tarla içinde de, toprağın durumuna (sert/yumuşak, kuru/ıslak) göre uygun şişirme basıncı değeri sürekli değişmekte, ancak bu değişikliği yapmak pratik olarak mümkün olmadığından genel bir öneriyle yetinilmektedir. Lastik şişirme basıncı zemin koşullarına uygun olarak sürekli değişebilen traktörler üzerinde çalışılmaktadır. Bu çalışmalar tamamlandığında, müteharrik tekerlek şişirme basınçlarının traktörün çeki kuvvetinden tam olarak yararlanmayı mümkün kılacak şekilde kendiliğinden değişmesi, böylece yakıttan azami ölçüde tasarruf edilmesi, ayrıca toprak verimliliğinin korunması mümkün olabilecektir.

Prof.Dr. H. Ünal Evcim
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Tarım Makineleri Bölümü Öğretim Üyesi
unal.evcim@ege.edu.tr

Traktörde yakıt tasarrufu nasıl sağlanır? Lastik-ağırlık-patinaj
Az Yakıtla Çok İş!
Toprağı daha az mazot harcayarak sürmek mümkün mü?

1.Bölüm: Patinaj
2.Bölüm: Lastik şişirme basıncı
3.Bölüm:Ek ağırlık

Traktörün sahip olduğu çeki gücünden en büyük faydayı sağlayabilmek için, patinaj yoldaki çeki işlerinde %6’yı aşmamalı, toprak işlemede ise %10–15 sınırları içinde kalmalıdır. Patinajın bu değerlerin üzerine çıkması halinde ise; işten, zamandan ve yakıttan kaybedilmekte, aşırı lastik aşınması olmakta ve aşırı toprak deformasyonu sonucu erozyon riski artmaktadır. Uygun olandan az patinaj da yine, güç ve yakıt kaybına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra toprak aşırı ölçüde sıkışmakta, dolayısıyla tarla verimi düşmekte ve erozyon riski artmaktadır. Patinaj lastik şişirme basıncını ve ek ağırlıkları değiştirerek uygun değerlerde tutularak bahsedilen kayıpların önüne geçilebilmektedir.

Traktörle çalışırken yakıt en çok ağır çeki işlerinde tüketilmekte, tarımsal üretim maliyetleri de en çok bu tüketimden ötürü artmaktadır. Ağır çeki işlerindeki yakıt tasarrufunun temel ilkesi traktörün sahip olduğu çeki gücünden azami ölçüde yararlanmaktır. Traktörün çeki gücünden ne ölçüde yararlanmakta olduğumuzun temel göstergesi patinaj’dır. Üzerinde çalışmakta olduğumuz zeminin (asfalt/şose yol; anız, sıkı veya gevşek toprak v.s.) sertlik özelliklerine göre değişen uygun patinaj değerlerinde çalışılmadığı takdirde traktörün çeki gücünden tam olarak yararlanmak, dolayısıyla yakıttan tasarruf etmek mümkün değildir. Patinajın uygun değerlerde tutulması lastik şişirme basıncını ve traktör ağırlığını değiştirerek sağlanmaktadır. Ağır çeki işlerinde yakıttan nasıl tasarruf edilebileceğini açıklamak üzere NHT Yaren dergimizin bu ve bundan sonraki sayılarında, sırasıyla patinaj, lastik şişirme basıncı ve ek ağırlık konularını sizler ile paylaşacağız.

Traktörle çalışmada mazot en çok, pullukla sürüm gibi ağır toprak işlerinde tüketilir. Eğer bu işlerde gerekenden çok mazot harcanıyorsa ki genellikle böyledir, bunun suçlusu büyük olasılıkla patinaj’dır.

Patinaj nedir?
Traktörlerin tahrik tekerlekleri zemin üzerinde dönerken bir miktar kayar ve bu kayma sonucunda traktör hız kaybeder. (Tek- Çeker modellerde arka tekerlekler, Çift-Çeker modellerde ise hem arka, hem de ön tekerlekler tahrik tekerlekleridir.) Tekerleklerin bu şekilde zemin üzerinde kaymasına patinaj denir ve yüzde (%) olarak ifade edilir. Bir traktör, yüksüz durumda tahrik tekerleğinin 10 tur’unda kat ettiği yolu yüklü durumda iken ancak 12 tur’da alabiliyorsa, bu yüklenme sonucunda oluşan kayma (patinaj) nedeniyle tekerleklerin 10 turda 2 tur fazladan döndüğünü gösterir. Bu durumda 2/10 = %20 patinaj var demektir.

Patinaj için sınır değerler nelerdir?
Asfalt, şose gibi sert zeminlerde patinaj çok azdır. Buna karşılık toprak zeminde, zeminin yumuşaklığı ölçüsünde artan patinajlar ortaya çıkar. Çiftçilerimiz lastiklerin aşınmasına neden olduğunu bildikleri için, patinajı istemez ve onu önlemeye çalışır. Ancak patinajın bu şekilde, farkına varıldıktan sonra önlenmeye çalışılması gecikmiş ve yetersiz bir çabadır. Beklenen yararı tam olarak sağlayamaz. Çünkü patinaj ancak %20 seviyesine çıktığında gözle ayırt edilebilir ki bu yumuşak zemin için bile yüksek sayılan bir değerdir. Patinaj yolda yapılan çeki işlerinde %6’yı geçmemeli, tarlada yapılan işlerde ise, zeminin sert ya da yumuşak olmasına bağlı olarak, %10 ile 15 sınırları arasında tutulmalıdır.

Yüksek patinajın zararları nelerdir?
Yukarıda verilen sınır değerlerin üzerindeki patinajla çalışıldığında, çiftçilerimizce çok iyi bilinen aşırı lastik aşınması sorunu oluşur. Fazla patinaj bunun yanı sıra, çiftçilerimizin çok azı tarafından bilinen hız ve zaman kaybına (daha uzun zamanda, daha az iş), dolayısıyla daha fazla mazot harcanmasına neden olur ki bu lastik aşınmasından da büyük bir maliyettir.

Düşük patinajın zararları nelerdir?
Patinajın yüksek olması kadar, düşük olması da birçok kayba neden olur. Düşük patinaj traktör ağırlığının ve lastik şişirme basıncının gerekenden fazla olduğunun bir göstergesidir. Düşük patinajla çalışma sırasında tekerleklerin döndürülmesi için harcanan güç büyür, dolayısıyla yakıt

Az yakıtla çok iş!
Toprağı daha az mazot harcayarak sürmek mümkün mü?

1.Bölüm:patinaj
2.Bölüm:Lastik şişirmebasıncı
3.Bölüm: Ek ağırlık
Toprağı daha az mazot harcayarak sürebilmek için patinaj ve lastik şişirme basıncının yanı sıra traktör ağırlıklarının da uygun değerlerde olması gerekiyor. Önceki yazımızda uygun şişirme basıncında çalışarak yakıttan %4-7 kadar tasarruf sağlanabileceği belirtilmişti. Araştırmalar traktör ağırlıklarının da uygun değerlerde olması durumunda, bir o kadar daha yakıt tasarrufu sağlanabileceğini göstermektedir. Böylece lastik şişirme basıncı ve ek ağırlıklar için uygun seçim yapmak suretiyle yakıt tasarrufunun %15 seviyesine çıkarılabileceği anlaşılmaktadır.

Geçen iki sayımızda patinaj ve lastik şişirme basıncı konularını ele almıştık. Bu sayımızda “Ek Ağırlık” konusunu inceleyeceğiz.


Traktör ağırlığı çeki performansını nasıl etkiliyor?
Tek-Çeker traktörlerde arka aks ağırlığı, Çift-Çeker traktörlerde ise hem arka, hem de ön aks ağırlıkları tekerleklerin toprağa tutunmasını artırıyor, dolayısıyla patinajın azalmasına yol açıyor. Patinaj azaldıkça ilerleme hızı ve çeki kuvveti kaybı azalıyor. Dolayısıyla traktör arkasındaki ekipmanı daha büyük bir kuvvetle, daha yüksek bir hızda çekebiliyor. Böylece daha az yakıtla daha çok iş yapılıyor, ayrıca lastik aşınması da azaltılmış oluyor. Ön aks ağırlığı Tek-Çeker veya Çift-Çeker, bütün traktörlerde patinajın yanı sıra dümenleme emniyeti açısından da önem taşıyor. Çeki sırasında ön aks ağırlığının bir kısmı arka aksa transfer oluyor. Bunun sonucunda ön aks hafifliyor, dümenleme emniyeti azalıyor; hatta traktörün şahlanmasına neden olacak şekilde tümüyle ortadan kalkabiliyor. Çeki işlerinde arka aksa olan ağırlık transferi ön aks ağırlığı ile sınırlı değil. Çeki sırasında traktörün arkasına bağlı ekipman ağırlığının bir kısmı da yine arka aksa intikal ediyor. Traktör arkasına bağlı ekipmandan olan ağırlık transferi Üç-Nokta asma düzenine bağlanan Asılı-tip ekipmanlarda Çeki-kancasına bağlanan Çekilir-tip ekipmanlara oranla daha fazla oluyor. Sonuç olarak çeki işi sırasında traktörün arka aksı, zati ağırlığının üstündeki bir yükle yükleniyor; bir başka deyişle hareketsiz durumda tartılarak ölçülebilen ağırlıktan daha fazla bir ağırlık altında. Buna “Dinamik Arka-Aks Ağırlığı” deniyor. Tutunma ve patinaj üzerinde bu dinamik ağırlık etkili oluyor.

Traktör aks ağırlıkları nasıl ölçülür ve ayarlanır?
Traktörün çeki performansına etkili aks ağırlıklarını en basit yoldan traktörü arkasına ekipman bağlı ve sürücüsü üzerinde iken bir kantarda tartarak bulabiliriz. Bunun için önce traktörün sadece ön aksı kantar üzerine getirilip tartılır; bu değer traktörün ön aks ağırlığıdır. Daha sonra, traktör kantar üzerinde yürütülerek ön aks kantar dışına çıkarılır ve sadece arka aks kantar üzerinde bırakılır. Traktör arkasına bağlı Asılır-tip ekipman tümüyle askıya alınmış, bütün ağırlığı arka aksa aktarılmış durumda tartılır. Bulunacak değer yaklaşık olarak, tarladaki çeki sırasında traktör arka aksında oluşacak dinamik ağırlığa eşittir. Yapılan bu iki tartımın toplamı traktörün, ekipman dahil, toplam ağırlına eşittir. Emin olmak için, traktör dört tekerleği de kantar üzerinde iken tartılarak sonuç kontrol edilebilir.

Uygun traktör ağırlığı ne kadardır?
Çeki performansını en üst düzeye çıkaracak uygun traktör ağırlığı traktör-ekipman büyüklüğü, tarla ve toprak koşulları ile ilerleme hızına göre değişiyor. Aslında her traktör/ekipman çifti ve tarla/toprak koşulları için ayrı hesaplamalar yapmak gerekiyor, ki bu uzmanlık işi. Ancak bazı genel öneriler de yapmak mümkün. Bunlar şartların tam karşılığı olmasa da, üç aşağı beş yukarı bizi büyük hatalardan kurtarmaya yetebiliyor. Buna göre ortalama tarla ve toprak koşulları için, Tek-Çeker traktörlerin dinamik arka aks ağırlığının motor beygir gücü başına 40 kg kadar olması öneriliyor. Örneğin, 60 BG Tek-Çeker bir traktör için bu değer 60 BG x 40 kg = 2400 kg oluyor. Ekipman asılı durumda arka aks ağırlık tartı sonucu bundan az ise, arka aksa bu kadar daha ağırlık eklenmesi öneriliyor. Örneğin, aynı traktördeki tartı sonucu 2100 kg ise, 2400 - 2100= 300 kg kadar ek ağırlık gerektiği bulunuyor ve bunu sağlamak üzere arka tekerleklerin her birine 150 kg kadar ek ağırlık bağlanması öneriliyor. Bu öneriye uyulması durumunda söz konusu traktörün ortalama tarla ve toprak koşullarında söz konusu ekipmanı yaklaşık 7.5 km/h ilerleme hızında en az yakıt tüketimi ile çekebileceği tahmin ediliyor. Tutunmanın zor olduğu yumuşak zemindeki, ağır çeki koşulları için traktör ağırlığının daha da artması gerekiyor. Ağır koşullara uygun ağırlıkların belirlenmesinde traktör aks ve lastik dayanımına ilişkin yük limitlerinin denetlenmesi gerektiği için, ortalama koşullar için olduğu gibi, genel bir değer vermekten kaçınıyor; bu amaçla yetkili servis ve teknik elemanlara danışılmasını öneriyoruz.

Traktör ağırlığı için uygun değerlerin seçilmesiyle yakıttan ne kadar tasarruf edilebiliyor?
Araştırmalar tarla çalışmalarında traktörün ön ve arka aks ağırlıklarının uygun değerlerde olması durumunda, uygun olmayan ağırlıklı duruma göre %7-8 dolayında daha az yakıt tüketildiğini gösteriyor.

Tarla işleri için önerilen traktör ağırlıkları yol için de geçerli midir?
Şose ve asfalt yol gibi sert zeminde aks ağırlığının fazla olması yakıt tüketimini artırıyor. Yolda sadece dümenleme emniyeti için ön aks ağırlığı önem taşıyor. Ancak, traktörlerde ağırlık değiştirmek kolay bir iş olmadığından, tarla ve yol için olan farklı ağırlık isteklerinin ortalama bir değerde buluşturulması gerekiyor. Bu değer yukarıda önerilen olabilir. Bu şekilde tarladaki çeki işlerinde sağlanan tasarruf yol için olan olumsuzluğu bir ölçüde kapatacak ve toplamda azımsanmayacak bir yakıt ekonomisi sağlanabilecektir.
 
: TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR

PAYLAŞIM İÇİN SAOL

BEN OKUYAMADIM GÖZÜM YEMEDİ

BENİM BİLDİĞİM KADARIYLA LASTİK HAVASINI BİRAZ İNDİRDİMİ PATİNAJ OLAYI AZALIYOR WE YAKITTAN %15-20 TASARRUF OLUYORMUŞ İLANEN DUYRULUR
 
: TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR

ben sonuna kadar okudum gerçekten lastik havalare hem cebe hem de hem de kendi yıpranmanıza çok etkisi var çok patinaj çeken motor adamı yorar tarlada sürekli pullukla oynarsın motoru cızıda tutmaya uğraşırsın özellikle bayırda yorucu olur
az patinaj az iş gücü az yakıt!!!
 
: TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR

MASSEY ' Cİ ARKADAŞIM :
İYİ BİR KONUYA DEĞİNMİŞSİN BİLGİLERİNE VE PAYLAŞIMINA TESEKKÜRLER İKİ RESİMLE KATKIDA BULUNMAK İSTERİM LASTİK EBATLARINDAN ÇOK BASINÇLARINI KONTROL EDİNİZ...

 
Ynt: TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR

önder çifçi link=topic=1229.msg11080#msg11080 date=1203455208' Alıntı:
MASSEY'Cİ ARKADAŞIM :
İYİ BİR KONUYA DEĞİNMİŞSİN BİLGİLERİNE VE PAYLAŞIMINA TESEKKÜRLER İKİ RESİMLE KATKIDA BULUNMAK İSTERİM LASTİK EBATLARINDAN ÇOK BASINÇLARINI KONTROL EDİNİZ...

katılıyorum ferruh abi
 
Ynt: TRAKTÖRDE AZ YAKITLA ÇOK İŞ NASIL YAPILIR

Traktörün bakım kitabında ki maksimum tork deviri ile iş yaparsan.En az yakıtla o işi yapmış olursun.Buda 3 silindirlerde 1500 devir/dakika-4 silindirlerde 1400 devir/dakika civarlarındadır.Denerseniz fark edersiniz.
 

Benzer Konular