AFGANİSTAN
Ø Kuzeyinde Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, güneyinde Pakistan, Doğusunda Çin, batısında İran.
Ø Başkent Kabildir.
Ø Ülke genelde dağlıktır.Üç bölüme ayrılır.
Ø Kuzey Hindikuş, Bendi Türkistan Dağları ve Ceyhun Irmağı, Orta en dağlık yeridir.(hindikuş dağları).Güney kapalı havza, geneli çöl
Ø Karasal iklim hakimdir.
Ø Hayvancılık gelişmiştir.
Ø Yer altı kaynakları bakımından zengindir.(Fakat teknoloji yetersizliği nedeniyle fazla işletilemez).
Ø En önemli yer altı kaynağı doğalgazdır.
Ø Halıcılık gelişmiştir.
LÜBNAN
Ø Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail, batısında Akdeniz bulunur.
Ø Başkenti Beyruttur.
Ø Büyük bir bölümü dağlıktır.(ortasında Lübnan dağları, bekan vadisi, Asi ve Litani ırmakları, doğusunda Antilübnan dağları)
Ø Kıyı kesiminde Akdeniz iklimi görülür.
Ø 1975’ten önce (iç savaş) ortadoğunun en önemli turizm ve ticaret merkezidir.
Ø Turunçgil, buğday, tütün, mısır, üzüm üretilir.
Ø Tavukçuluk önemli hayvancılık faaliyetidir.
Ø Sanayi gelişmemiştir.
ÜRDÜN
Ø Kuzeyinde Suriye, güneyinde Suudi Arabistan, doğusunda Irak, batısında Lübnan bulunur.
Ø Başkenti Amman dır.
NOT:Ülkenin batısında bulunan Batı Şeria 1907’den beri İsrail işgali altındadır.
Ø Batı Şeria ile ülkenin doğusu arasında Gor çukurluğu vardır.
Ø Şeria ve Zerta ırmakları ve Lut gölü bulunur.
NOT:Lut gölü deniz seviyesinden yüzeyi395 m daha alçaktır.
Ø Ülke geneline Akdeniz iklimi hakimdir.
Ø Ekonomi tarım ve göçebe hayvancılığa dayanır.
Ø En önemli yer altı kaynağı fosfattır.
Ø Sanayi gelişmemiştir.
İSRAİL
Ø Kuzeyinde Lübnan, güneyinde Mısır, doğusunda Suriye ve Ürdün, batısında Akdeniz bulunur.
Ø Başkenti Tel-Aviv dir.
Ø Gor çukurluğu, Taberiye gölü bulunur.
Ø Genel olarak Akdeniz iklimi görülür.
Ø Tarımsal üretim yüksek teknolojilerle yapılır.
Ø Sanayi gelişmiştir.
Ø Hammadde ithal eder, sanayi ürünleri ihrac eder.
Ø Karayolu ağı çok gelişmiştir.
NOT:Türkiye ile ilişkileri 1993 yılından sonra gelişmeye başlamıştır.(Filistin Kurtuluş Örgütü ile barış antlaşması imzalandı.)
SUUDİ ARABİSTAN
Ø Başkenti Riyad dır.
Ø Arabistan yarımadasının büyük bir bölümünü kaplar.
Ø Ortadoğu ülkelerinin yüzölçümü bakımından en büyük olanıdır.
Ø Kuzeyinde Ürdün, Irak, Kuveyt, güneyinde Yemen, güney doğusunda B.A.E. Umman, doğusunda Basra körfezi, batısında Kızıldeniz bulunur.
Ø Ülkenin büyük bir kısmı çöllerle kaplıdır.(Rubulhali-Nüfud)
Ø Sürekli akarsuları yoktur.
Ø Yeryüzünün en sıcak ve en kurak yerlerindendir.
Ø En önemli tarım ürünü hurmadır.
Ø Nüfus, Hicaz, Asir ve Basra körfezi kıyılarında yoğunlaşmıştır.
Ø En önemli yer altı kaynağı petroldür.(dünyada ABD den sonra 2.-bor hariç)(dünya rezervlerinin %25 i)
KUVEYT
Ø Kuzeyinde Irak, güneyinde Suudi Arabistan, doğusunda Basra körfezi bulunur.
Ø Ülkenin büyük bir bölümü çöllerle kaplıdır.
Ø Sıcak ve kurak iklim şartları hüküm sürer.
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
Ø Eskiden korsanlar kıyısı olarak adlandırılırdı.
Ø Yedi emirlikten oluşan bir federasyondur.
Ø Doğusunda Umman, kuzeyinde Basra körfezi, kuzey batısında Katar, batı ve güneyinde Suudi Arabistan bulunur.
NOT:Emirlikleri: Abu-Dabi,Dubai, Şarjah, Fu-çayra, Amcan, Ümmül kayven, Resul Hayme’dir
Ø Büyük bir kısmı düzlüktür.
Ø Sıcak ve kurak bir iklim vardır.
Ø Petrol sayesinde sanayileşme başlamıştır.
MISIR
Ø Kuzeyinde Akdeniz, güneyinde Sudan, doğusunda İsrail ve Kızıldeniz, Batısında Libya.
Ø Asya ve Afrika kıtalarının birleştiği noktadır.
Ø Dünyanın en uzun akarsularından Nil nehri ülkeyi ikiye ayırır.
Ø Batıda Libya çölü(alçak plato şeklinde), doğudaki ise çöller yüksek plato şeklindedir.
Ø Ülke genelinde çöl iklimi hâkimdir. Nüfusun tamamına yakını Nil vadisi ve deltasında toplanmıştır.
Ø Yılda üç ya da dört kez topraktan ürün alınır.
Ø Pamukta alınan birim alanda verimde dünyada ilk sıralardadır.
Ø Kümes hayvancılığı gelişmiştir.
Ø En önemli yer altı kaynağı petroldür.
Ø Nüfus artış hızı yüksektir.
BALKAN ÜLKELERİ
MAKEDONYA
Ø Kuzeyinde Yugoslavya, güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan, batısında Arnavutluk,
Ø Genelde dağlıktır(Şar, pelister, oğrazdan dağ.)
Ø En önemli akarsuyu Vardar ırmağı.
Ø Karasal iklim görülür.
YUGOSLAVYA(SIRBİSTAN-KARADAĞ)
Ø Kuzeyinde Macaristan, güneyinde Makedonya-Arnavutluk, doğusunda Bulgaristan-Romanya, batısında Bosna-Hersek.
Ø Ülke geneli dağlıktır.(Koca Balkan Rodop ve Dinar dağ)
Ø Tuna-Sava-Tisa ırmakları bulunur.
Ø Karasal iklim özellikleri görülür.
Ø Türkiye ile olan ilişkiler gelişmemiş
NOT: Yugoslavyanın dağılmasıyla (1991):
Slovenya
Bosna-Hersek
Sırbistan-Karadağ (Yugoslavya)
Hırvatistan
Makedonya ülkeleri ortaya çıkmıştır.
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ ' NİN BAZI FARKLI ÖZELLİKLERİ ŞUNLARDIR
ü Yüzölçümü en büyük olan Kazakistan (2. 710. 000 km kare)
ü Yüzölçümü en küçük olan Tacikistan (143 bin km kare)
ü Yüzölçümü ikinci küçük olan Kırgızistan (199 bin km kare)
ü Nüfusu en çok olan Özbekistan (22. 964. 000 )
ü Nüfusu en az olan Kırgızistan ( 4. 405. 000 )
ü Nüfus artış oranı en yüksek olan Özbekistan ( binde 28 )
ü Nüfus artış oranı en düşük olan Kazakistan ( binde 9 )
ü Kazakistan Türk nüfusunun en düşük olduğu ülkedir.
ü Kişi başına düşen milli gelirin en yüksek olduğu ülke Türkmenistan ' dır. (2120 $)
ü Kişi başına düşen milli gelirin en az olduğu ülke Tacikistan ' dır.
ü Step alanlarının, meralık alanların toplam yüzölçüm içinde ülke yüzölçüm oranına göre en fazla olan ülke Kazakistan ' dır.
ü Çöllerin ülke yüzölçümüne göre en fazla olduğu ülke Türkmenistan ' dır. ( % 80 )
ü Ortalama yükseltisi en fazla olan ülke Kırgızistan ' dır.
ü Dağlık alanların ülke yüzölçümüne göre en fazla alan kapladığı ülke Kırgızistan ' dır. (Tyenşan ve Tanrı Dağları )
TÜRKMENİSTAN
Ø Kuzey-Doğuda: Özbekistan
Güneyinde: Afganistan
Kuzeybatıda: Kazakistan
Batısında: Hazar denizi
Ø En önemli akarsuyu Ceyhun ' dur.
NOT:Hazar ' a kıyısı olan 5 ülkeden biridir.
(Rusya, Türkmenistan, İran, Kazakistan, Azerbaycan ' dır)
Ø Ülkenin büyük bölümü çöller ile kaplıdır (Karakum Çölü).
NOT: Sulama amacıyla yapılan Karakum kanalı dünyanın en büyük kanalıdır.
Ø Karasal iklim ve çöl iklimi görülür.
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde nüfus yoğunluğu en düşük olan ülkedir.
Ø Dünyanın en önemli pamuk üreticilerindendir.
Ø Ülkede karakul koyunlarından dünyaca ünlü astragan kürkü elde edilir.
Ø Petrol ve doğalgaz en önemli yeraltı kaynaklarıdır. Çıkartılan doğalgazın büyük bölümü ihraç edilmektedir.
ÖZBEKİSTAN
Ø Kuzey-Batıda: Kazakistan
Güneyinde: Afganistan
Güneydoğuda: Kırgızistan-Tacikistan
Güneybatıda: Türkmenistan
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ' nin hepsine sınırı olan tek ülke ' dir.
Ø Toprakların büyük bölümü Seyhun(Sirderya) ve Ceyhun (Amuderya) ırmakları arasında yer alır.
Ø Taşkent, Buhara, Semerkant ovaları, Kızılkum Çölü, Fergana çöküntü havzası önemli düzlükleridir.
Ø Dünyanın 4. büyük gölü olan Aral Gölü yer alır.
Ø Ülkede karasal ve çöl iklimi etkilidir.
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içinde en fazla nüfusa sahip ülkedir.
Ø Pamuk üretiminde dünyada ilk sıralarda yer alır.
Ø Türk Cumhuriyetleri içinde ipek üretiminde 1. sıradadır.
Ø Kömür, petrol, doğalgaz, altın önemli yeraltı kaynaklarıdır.
NOT: Dünyanın en saf altını bu ülkede üretilir.
KIRGIZİSTAN
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde yüzölçümü en küçük olandır.
Kuzeyde: Kazakistan
Güney-doğuda: Çin
Batıda: Özbekistan
Güneybatıda: Tacikistan
Ø Dağlık bir ülkedir. Bu dağlardan en önemlisi Tanrı dağlarıdır.
NOT
ünyanın en büyük ikinci kaldera
gölü olan Issık gölüdür.
Ø Karasal iklim görülür.
Ø Orta Asya ' nın en büyük ipek kozası işleme tesisleri ile ipekli kumaş fabrikası buradadır.
Ø Önemli yeraltı kaynakları; kömür, petrol, doğalgaz, bakır, demir, kurşun, kalay ve altındır. Fakat işletemez.
KAZAKİSTAN
Ø Batı Türkistan ' da en geniş topraklara sahip Türk Cumhuriyeti ' dir.
Kuzeyde: Rusya
Güney: Kırgızistan-Özbekistan
Güneybatıda: Türkmenistan
Doğuda: Çin
Batıda: Hazar denizi
Ø Aral, Balkaş ve Tengiz ülkenin önemli gölleridir. En önemli akarsuları Seyhun ve İrtiş ' tir.
Ø Sert karasal iklim görülür.
Ø Ülkede Kazakların nüfus artış oranı yüksektir.
Ø Kazakistan, Türk Cumhuriyetleri içerisinde şehirleşme oranı en yüksektir.
Ø Türk Cumhuriyetleri içerisinde hayvan varlığı en zengin olan ülkedir. Meraların geniş yer tutmasından dolayı hayvancılıkta ülkede önem taşır. Karakul koyunları (Kürk yapımında hem yününden hem derisinden faydalanılır. ) yetiştirilir.
Ø Ülke yeraltı kaynakları bakımından çok zengindir. Hemen hemen bütün madenler bulunur. Başlıcalar; Demir, kömür, doğalgaz, petrol, krom, bor, bakır, kurşun, alüminyum, fosfat, tungsten, nikel ve kalaydır.
Ø Rezerv bakımından Kazakistan;
Ø Tungstende dünya 1. si,
Krom ve manganezde dünya 2. si
Bor minerallerinde dünya 3. sü,
Molibden ve fosfatta dünya 4. sü
Ø Kömür ve demir üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.
Ø Kazakistan Türk Cumhuriyetleri içerisinde sanayi bakımından en çok gelişen ülkedir.
Ø Dünya ' nın ikinci büyük uzay üssü BAYKONUR Kazakistan ' da dır.
TACİKİSTAN
Ø Kuzeyinde: Kırgızistan
Güneyinde: Afganistan
Doğusunda: Çin
Batısında: Özbekistan
Ø Ülkenin büyük bölümü 4000 m yüksekliğindeki Pamir Platosu ve Tanrı dağlarının uzantıları kaplamıştır.
Ø Ülkenin tamamı deprem kuşağında yer alır.
Ø Ülke genelinde karasal iklim hâkimdir.
Ø Orta Asya ülkeleri arasında nüfus artış hızı en fazla olan ülkedir.
Ø Kırsal kesimdeki nüfusun büyük bölümü göçebe hayvancılıkla geçinir.
Ø Petrol, doğalgaz ve kömür önemli yeraltı kaynaklarıdır
Ø Kuzeyinde Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, güneyinde Pakistan, Doğusunda Çin, batısında İran.
Ø Başkent Kabildir.
Ø Ülke genelde dağlıktır.Üç bölüme ayrılır.
Ø Kuzey Hindikuş, Bendi Türkistan Dağları ve Ceyhun Irmağı, Orta en dağlık yeridir.(hindikuş dağları).Güney kapalı havza, geneli çöl
Ø Karasal iklim hakimdir.
Ø Hayvancılık gelişmiştir.
Ø Yer altı kaynakları bakımından zengindir.(Fakat teknoloji yetersizliği nedeniyle fazla işletilemez).
Ø En önemli yer altı kaynağı doğalgazdır.
Ø Halıcılık gelişmiştir.
LÜBNAN
Ø Kuzeyinde ve doğusunda Suriye, güneyinde İsrail, batısında Akdeniz bulunur.
Ø Başkenti Beyruttur.
Ø Büyük bir bölümü dağlıktır.(ortasında Lübnan dağları, bekan vadisi, Asi ve Litani ırmakları, doğusunda Antilübnan dağları)
Ø Kıyı kesiminde Akdeniz iklimi görülür.
Ø 1975’ten önce (iç savaş) ortadoğunun en önemli turizm ve ticaret merkezidir.
Ø Turunçgil, buğday, tütün, mısır, üzüm üretilir.
Ø Tavukçuluk önemli hayvancılık faaliyetidir.
Ø Sanayi gelişmemiştir.
ÜRDÜN
Ø Kuzeyinde Suriye, güneyinde Suudi Arabistan, doğusunda Irak, batısında Lübnan bulunur.
Ø Başkenti Amman dır.
NOT:Ülkenin batısında bulunan Batı Şeria 1907’den beri İsrail işgali altındadır.
Ø Batı Şeria ile ülkenin doğusu arasında Gor çukurluğu vardır.
Ø Şeria ve Zerta ırmakları ve Lut gölü bulunur.
NOT:Lut gölü deniz seviyesinden yüzeyi395 m daha alçaktır.
Ø Ülke geneline Akdeniz iklimi hakimdir.
Ø Ekonomi tarım ve göçebe hayvancılığa dayanır.
Ø En önemli yer altı kaynağı fosfattır.
Ø Sanayi gelişmemiştir.
İSRAİL
Ø Kuzeyinde Lübnan, güneyinde Mısır, doğusunda Suriye ve Ürdün, batısında Akdeniz bulunur.
Ø Başkenti Tel-Aviv dir.
Ø Gor çukurluğu, Taberiye gölü bulunur.
Ø Genel olarak Akdeniz iklimi görülür.
Ø Tarımsal üretim yüksek teknolojilerle yapılır.
Ø Sanayi gelişmiştir.
Ø Hammadde ithal eder, sanayi ürünleri ihrac eder.
Ø Karayolu ağı çok gelişmiştir.
NOT:Türkiye ile ilişkileri 1993 yılından sonra gelişmeye başlamıştır.(Filistin Kurtuluş Örgütü ile barış antlaşması imzalandı.)
SUUDİ ARABİSTAN
Ø Başkenti Riyad dır.
Ø Arabistan yarımadasının büyük bir bölümünü kaplar.
Ø Ortadoğu ülkelerinin yüzölçümü bakımından en büyük olanıdır.
Ø Kuzeyinde Ürdün, Irak, Kuveyt, güneyinde Yemen, güney doğusunda B.A.E. Umman, doğusunda Basra körfezi, batısında Kızıldeniz bulunur.
Ø Ülkenin büyük bir kısmı çöllerle kaplıdır.(Rubulhali-Nüfud)
Ø Sürekli akarsuları yoktur.
Ø Yeryüzünün en sıcak ve en kurak yerlerindendir.
Ø En önemli tarım ürünü hurmadır.
Ø Nüfus, Hicaz, Asir ve Basra körfezi kıyılarında yoğunlaşmıştır.
Ø En önemli yer altı kaynağı petroldür.(dünyada ABD den sonra 2.-bor hariç)(dünya rezervlerinin %25 i)
KUVEYT
Ø Kuzeyinde Irak, güneyinde Suudi Arabistan, doğusunda Basra körfezi bulunur.
Ø Ülkenin büyük bir bölümü çöllerle kaplıdır.
Ø Sıcak ve kurak iklim şartları hüküm sürer.
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
Ø Eskiden korsanlar kıyısı olarak adlandırılırdı.
Ø Yedi emirlikten oluşan bir federasyondur.
Ø Doğusunda Umman, kuzeyinde Basra körfezi, kuzey batısında Katar, batı ve güneyinde Suudi Arabistan bulunur.
NOT:Emirlikleri: Abu-Dabi,Dubai, Şarjah, Fu-çayra, Amcan, Ümmül kayven, Resul Hayme’dir
Ø Büyük bir kısmı düzlüktür.
Ø Sıcak ve kurak bir iklim vardır.
Ø Petrol sayesinde sanayileşme başlamıştır.
MISIR
Ø Kuzeyinde Akdeniz, güneyinde Sudan, doğusunda İsrail ve Kızıldeniz, Batısında Libya.
Ø Asya ve Afrika kıtalarının birleştiği noktadır.
Ø Dünyanın en uzun akarsularından Nil nehri ülkeyi ikiye ayırır.
Ø Batıda Libya çölü(alçak plato şeklinde), doğudaki ise çöller yüksek plato şeklindedir.
Ø Ülke genelinde çöl iklimi hâkimdir. Nüfusun tamamına yakını Nil vadisi ve deltasında toplanmıştır.
Ø Yılda üç ya da dört kez topraktan ürün alınır.
Ø Pamukta alınan birim alanda verimde dünyada ilk sıralardadır.
Ø Kümes hayvancılığı gelişmiştir.
Ø En önemli yer altı kaynağı petroldür.
Ø Nüfus artış hızı yüksektir.
BALKAN ÜLKELERİ
MAKEDONYA
Ø Kuzeyinde Yugoslavya, güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan, batısında Arnavutluk,
Ø Genelde dağlıktır(Şar, pelister, oğrazdan dağ.)
Ø En önemli akarsuyu Vardar ırmağı.
Ø Karasal iklim görülür.
YUGOSLAVYA(SIRBİSTAN-KARADAĞ)
Ø Kuzeyinde Macaristan, güneyinde Makedonya-Arnavutluk, doğusunda Bulgaristan-Romanya, batısında Bosna-Hersek.
Ø Ülke geneli dağlıktır.(Koca Balkan Rodop ve Dinar dağ)
Ø Tuna-Sava-Tisa ırmakları bulunur.
Ø Karasal iklim özellikleri görülür.
Ø Türkiye ile olan ilişkiler gelişmemiş
NOT: Yugoslavyanın dağılmasıyla (1991):
Slovenya
Bosna-Hersek
Sırbistan-Karadağ (Yugoslavya)
Hırvatistan
Makedonya ülkeleri ortaya çıkmıştır.
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ
ORTA ASYA CUMHURİYETLERİ ' NİN BAZI FARKLI ÖZELLİKLERİ ŞUNLARDIR
ü Yüzölçümü en büyük olan Kazakistan (2. 710. 000 km kare)
ü Yüzölçümü en küçük olan Tacikistan (143 bin km kare)
ü Yüzölçümü ikinci küçük olan Kırgızistan (199 bin km kare)
ü Nüfusu en çok olan Özbekistan (22. 964. 000 )
ü Nüfusu en az olan Kırgızistan ( 4. 405. 000 )
ü Nüfus artış oranı en yüksek olan Özbekistan ( binde 28 )
ü Nüfus artış oranı en düşük olan Kazakistan ( binde 9 )
ü Kazakistan Türk nüfusunun en düşük olduğu ülkedir.
ü Kişi başına düşen milli gelirin en yüksek olduğu ülke Türkmenistan ' dır. (2120 $)
ü Kişi başına düşen milli gelirin en az olduğu ülke Tacikistan ' dır.
ü Step alanlarının, meralık alanların toplam yüzölçüm içinde ülke yüzölçüm oranına göre en fazla olan ülke Kazakistan ' dır.
ü Çöllerin ülke yüzölçümüne göre en fazla olduğu ülke Türkmenistan ' dır. ( % 80 )
ü Ortalama yükseltisi en fazla olan ülke Kırgızistan ' dır.
ü Dağlık alanların ülke yüzölçümüne göre en fazla alan kapladığı ülke Kırgızistan ' dır. (Tyenşan ve Tanrı Dağları )
TÜRKMENİSTAN
Ø Kuzey-Doğuda: Özbekistan
Güneyinde: Afganistan
Kuzeybatıda: Kazakistan
Batısında: Hazar denizi
Ø En önemli akarsuyu Ceyhun ' dur.
NOT:Hazar ' a kıyısı olan 5 ülkeden biridir.
(Rusya, Türkmenistan, İran, Kazakistan, Azerbaycan ' dır)
Ø Ülkenin büyük bölümü çöller ile kaplıdır (Karakum Çölü).
NOT: Sulama amacıyla yapılan Karakum kanalı dünyanın en büyük kanalıdır.
Ø Karasal iklim ve çöl iklimi görülür.
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde nüfus yoğunluğu en düşük olan ülkedir.
Ø Dünyanın en önemli pamuk üreticilerindendir.
Ø Ülkede karakul koyunlarından dünyaca ünlü astragan kürkü elde edilir.
Ø Petrol ve doğalgaz en önemli yeraltı kaynaklarıdır. Çıkartılan doğalgazın büyük bölümü ihraç edilmektedir.
ÖZBEKİSTAN
Ø Kuzey-Batıda: Kazakistan
Güneyinde: Afganistan
Güneydoğuda: Kırgızistan-Tacikistan
Güneybatıda: Türkmenistan
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ' nin hepsine sınırı olan tek ülke ' dir.
Ø Toprakların büyük bölümü Seyhun(Sirderya) ve Ceyhun (Amuderya) ırmakları arasında yer alır.
Ø Taşkent, Buhara, Semerkant ovaları, Kızılkum Çölü, Fergana çöküntü havzası önemli düzlükleridir.
Ø Dünyanın 4. büyük gölü olan Aral Gölü yer alır.
Ø Ülkede karasal ve çöl iklimi etkilidir.
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içinde en fazla nüfusa sahip ülkedir.
Ø Pamuk üretiminde dünyada ilk sıralarda yer alır.
Ø Türk Cumhuriyetleri içinde ipek üretiminde 1. sıradadır.
Ø Kömür, petrol, doğalgaz, altın önemli yeraltı kaynaklarıdır.
NOT: Dünyanın en saf altını bu ülkede üretilir.
KIRGIZİSTAN
Ø Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içerisinde yüzölçümü en küçük olandır.
Kuzeyde: Kazakistan
Güney-doğuda: Çin
Batıda: Özbekistan
Güneybatıda: Tacikistan
Ø Dağlık bir ülkedir. Bu dağlardan en önemlisi Tanrı dağlarıdır.
NOT
ünyanın en büyük ikinci kalderagölü olan Issık gölüdür.
Ø Karasal iklim görülür.
Ø Orta Asya ' nın en büyük ipek kozası işleme tesisleri ile ipekli kumaş fabrikası buradadır.
Ø Önemli yeraltı kaynakları; kömür, petrol, doğalgaz, bakır, demir, kurşun, kalay ve altındır. Fakat işletemez.
KAZAKİSTAN
Ø Batı Türkistan ' da en geniş topraklara sahip Türk Cumhuriyeti ' dir.
Kuzeyde: Rusya
Güney: Kırgızistan-Özbekistan
Güneybatıda: Türkmenistan
Doğuda: Çin
Batıda: Hazar denizi
Ø Aral, Balkaş ve Tengiz ülkenin önemli gölleridir. En önemli akarsuları Seyhun ve İrtiş ' tir.
Ø Sert karasal iklim görülür.
Ø Ülkede Kazakların nüfus artış oranı yüksektir.
Ø Kazakistan, Türk Cumhuriyetleri içerisinde şehirleşme oranı en yüksektir.
Ø Türk Cumhuriyetleri içerisinde hayvan varlığı en zengin olan ülkedir. Meraların geniş yer tutmasından dolayı hayvancılıkta ülkede önem taşır. Karakul koyunları (Kürk yapımında hem yününden hem derisinden faydalanılır. ) yetiştirilir.
Ø Ülke yeraltı kaynakları bakımından çok zengindir. Hemen hemen bütün madenler bulunur. Başlıcalar; Demir, kömür, doğalgaz, petrol, krom, bor, bakır, kurşun, alüminyum, fosfat, tungsten, nikel ve kalaydır.
Ø Rezerv bakımından Kazakistan;
Ø Tungstende dünya 1. si,
Krom ve manganezde dünya 2. si
Bor minerallerinde dünya 3. sü,
Molibden ve fosfatta dünya 4. sü
Ø Kömür ve demir üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir.
Ø Kazakistan Türk Cumhuriyetleri içerisinde sanayi bakımından en çok gelişen ülkedir.
Ø Dünya ' nın ikinci büyük uzay üssü BAYKONUR Kazakistan ' da dır.
TACİKİSTAN
Ø Kuzeyinde: Kırgızistan
Güneyinde: Afganistan
Doğusunda: Çin
Batısında: Özbekistan
Ø Ülkenin büyük bölümü 4000 m yüksekliğindeki Pamir Platosu ve Tanrı dağlarının uzantıları kaplamıştır.
Ø Ülkenin tamamı deprem kuşağında yer alır.
Ø Ülke genelinde karasal iklim hâkimdir.
Ø Orta Asya ülkeleri arasında nüfus artış hızı en fazla olan ülkedir.
Ø Kırsal kesimdeki nüfusun büyük bölümü göçebe hayvancılıkla geçinir.
Ø Petrol, doğalgaz ve kömür önemli yeraltı kaynaklarıdır
