Kuzu kesmeden verimliliği arttırma yolları.

[akkoyunlu]

Memleketimizde küçük baş hayvanlardan kuzuların etlerinden istifade etmek oldukça yaygın. Erişkinliğe ermeden kesilerek etinden yeterince verimli alabilmenin yollarını arayalım.
Koyun etinin kokusuna maruz kalmadan en lezzetli hali henüz kuzu iken olduğu için rağbet çok. Peki verimli bir şekilde aynı neticeyi yetişkin hayvandan elde edebilir miyiz?
Henüz kuzu iken burma, yani iğdiş etmekle normal koçtan daha fazla verim alınabiliyor. Konu ile ilgili bir yazıdan alıntı ile kısaca belirteyim:

"Burma işleminde hayvanın yağlanması, iri ve semiz olması, etinin tatlanması gibi menfaatler kastedilmektedir.
Burulmamış koçların etleri yağsız, sert ve ağır kokulu olur. Bunun izalesi için koçlar, henüz kuzu iken burulup beslenebilirler.
Normal koçlara göre kuzu iken burulmuş koçlar, daha iri ve semiz olmakla beraber etlerinin daha lezzetli ve koyunsu kokmaması için bu işlemden geçirilebiliyorlar.
Fakat, kuzuluk'tan çıkıp, artık koç olduktan sonra burulanların etleri ise, sert ve lifli olurlar. Bunu anlamak için hayvanlara bakılır, kuzu iken burulan koçların husyeleri fındık büyüklüğünde ve beyaz kalırlar."

Özellikle memleketimizde, artık kuzu kesmenin yaygın olmasından kaynaklı ticari bir kaygıdan mı kaynaklanıyor bilemiyorum ama kuzuların burulmasına karşı bir ön yargı mevcut. Oğlak burmayı sorsanız yadırgamıyorlar ama kuzu burmak ile alakalı genel olarak itirazlara rastladım şahsen.

Yukarıdaki paragrafta yer alan bilgilerden çok daha fazlası vardır illaki. Mesela, bu işlemden geçen hayvanların normalden fazla irileşmelerinin yanı sıra normalden fazla yem tüketmeleri.
Her hâlükârda kuzu iken kesilmektense bir süre daha beslenip çok daha verimli hale gelmeleri tükettikleri yemleri fazlasıyla telafi edecektir diye düşünüyorum.

Ayrıca bu hayvanların kurbanlık olarak talep edilmeleri de mevzu bahis. Bununla ilgili de bir paragraf vardı alıntımlayım:
"Nisan ortaları, Mayıs gibi hayvan pazarlarında fiyatlar düşüyormuş. Yeri olup bakabilecek olan (mesela3-5 aylık ) burulmuş en aşağı 6 ayı doldurması Kurban Bayramına yetişecek şekilde bir kuzu bulabilirse alıp bakabilir. Kurbana kadar kurban edilecek boyutlara ulaşır. Kış aylarında sürüde fazla erkek kuzuları kendileri veyahut ilgili resmi mercilere baş vurup burduran hayvancılar, pazarlar da satışa sunabiliyorlarmış." (*)

Ülke ekonomisine katkı sağlamak, arz ve talep ilişkisini sağlamak için besiciler ile kuzu eti ile kebap vs yapıp satan lokantalarla konu ile alakalı malumat verilebilir.
Konu başlığı altında yorumlarla katkı sağlayabilirsiniz. Uygulama fırsatınız olursa şayet, normal bir koç ile kuzu iken burulmuş koçun resimlerini paylaşabilirsiniz.

Bu bilgilere ek olarak araştırmalara katkısı olması bakımından :
Normal bir kuzunun koç oluncaya kadar periyodik olarak ne kadar yem tükettiği ve burulmuş bir kuzunun iri bir koç olana kadar tükettiği yem oranına dair (Yetişkinliğe ulaşıncaya kadar ve yetişkinliğe ulaştıktan sonraki dönemlerde) paylaşımda bulunurlarsa, yetiştirmek niyetinde olanlar hangi aralıkta besiye çekeceklerine dair fikir sahibi olabilirler.

Ayrıca, besicilerin verdiği röportajlarda; lezzet olarak kuzu eti her tür koyun türünde aynı olduğu, yetişkin olduktan sonra cinsine göre, yemlenmesine göre lezzetinin değiştiği söyleniyor. Bu minvalde;
burulmuş bir erkek kuzunun, yetişkin bir koç olduktan sonra etinin lezzeti, yemlenmesi ve hayvanın cinsine göre ne kadar değişiyor? Bilgi sahibi olan arkadaşlar katkıda bulunabilirler.

(*) Burada dikkat edilmesi gereken husus; sürüdeki koç sayısını kuzu iken dengelemektir. İğdiş edilmiş hayvanın kuzu ve erişkin hallerinde işlem görmelerinin neticeleri ikinci paragrafta yer alıyor. Konunun başında yer alan menfaatleri temin etmek amacıyla kuzu iken iğdiş edilmesine müsaade edilirken, erişkinliğe erişmiş, üreme kabiliyetine sahip bir hayvanın iğdiş edilmesi dinen de mahsurlu görülmüştür. Erişkinliğe ulaştıktan sonra, sürüden ayırmak vs tedbirler almak icap eder.

 

[akkoyunlu]

Burma kelimesinin izahını isteyen bir üye için yaptığım izahatı buraya da yapıştırıyorum:

--Burulma; igdiş etmek demek, yani; hayvanın hayalarına giden ve üremeye yönelik olarak kan akışını sağlayan damarların irtibatına mani olmaktır. Bu işlem hayvan henüz kuzu iken yapılırsa şayet, yaratılış itibari ile cinselliğe vereceği gücü bedeninin gelişmesine yönelir, böylece normal gelişiminin üzerinde bir büyüme gerçekleştir, daha iri daha semiz bir yapıya ulaşır. Cinselliği olmayan, iri yapılı olmakla beraber husyeleri fındık büyüklüğünde ve beyaz kalan bu hayvanımızın esasen gelişimi devam eden koç görünümlü bir kuzu gibi de değerlendirebiliriz. Zira bu gelişmişliğin yanı sıra başka bazı avantajlarda sağlanıyor. Mesela, etinin diğer koyunlar gibi ağır ve koyunsu kokmaması ve daha lezzetli olması.

Damızlık koyun yetiştiricisi olarak malumuzdur ki, sürü içerisinde koç sayısının fazla olma sebebi ile gebelik sürecinde sıkıntılar yaşanmaktadır. Yukarıda da belirttiğim üzere amiyane tabirle bir koçun yaptığını diğer koç bozabiliyor, yani gebelik sürecini baltalıyor. Bunun önüne geçmek için değişik tedbirler alınıyor. Hayvanların sürüden ayrılması, koçun ön tarafına önlük gibi bir engel koyulması vs. Ama üreme kabiliyetine sahip gelişmiş olan bir koçun sürü düzeninin sağlanması için iğdiş edilmesi ise bu önlemler arasında yer almamalıdır, çünkü; erişkinliğe erişmiş, koç olmuş bu hayvanın eti, kuzu iken iğdiş edilmiş olan gibi yumuşak ve lezzetli olmaz, aksine sert ve lifli olur.
Burma, yani iğdiş etme olayının koç iken değil de henüz kuzu iken yapılması gerektiğini bilmedikleri için, en başta daha kuzu iken ve tabii eti lezzetli iken erkek kuzuları elden çıkarmanın daha karlı olduğunu düşünerek hareket ederler ve ettiler de.
Bunun neticesinde kasaplık kuzu sektörü oluştu. Kuzu eti o kadar yaygınlaştı ki bu sadece erkek kuzularla kalmadı, dişi kuzularda kullanılmasına varacak düzeyde kuzu eti için yapılan bir kısım olarak memleketimize iyice yer etti.

Koyundan ziyade et ve süt bakımından keçi daha avantajlı görüldüğü için iğdiş edilmeleri bilindik bir husus olmakla beraber, koyunun genelde sürü halinde kolay beslenip yününden istifade edilmesi ve yukarıdaki sebeplerden kuzu eti olarak kıymete binmesi mevzu bahis olmakla beraber her iki tür de doğru planlama, uygun ırk seçimi ile daha da karlı hale getirilebiliyorlar.
Bu planlama içerisinde koyun etinin kokusu vs dez avantaj olarak görülen hususların izalesine de vesile olup veriminin arttırılması için, henüz kuzu iken değil de daha ileri zamanlarda daha karlı et üretimini sağlamak için erkek kuzulardan sürüde fazla olanları burabiliriz. Hem böylece dişi kuzularımızın da koyun olmadan, henüz kuzu iken kesilmesinin önüne bir nebze geçip üremelerinden istifade ederiz.--